...........................
چهارشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۸
...........................
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «بازیابی مکرر: قدرت اسپینوزا از کجا می‌آید؟» نوشته جمعی از نویسندگان به‌تازگی با گزینش و ترجمه فواد حبیبی و امین کرمی توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب ترجمه مقالاتی منتخب درباره اسپینوزا است که توسط جمعی از فیلسوفان و متفکران معاصر نوشته شده‌اند.
مترجمان کتاب در معرفی آن می‌گویند، این‌اثر، برگزیده جستارهایی از شاخص‌ترین و مهم‌ترین فیلسوفان سهیم در رستاخیز اسپینوزیسم است و در واقع پاسخی است که این‌دو (مترجمان) سعی کرده‌اند به سهم خودشان، به فراخوان اسپینوزای جدید بدهند. زمان مطالعه و پژوهش در آثار مولفان این‌کتاب، این‌مساله بر دو مترجم کتاب آشکار شده که نمی‌توان طیف وسیع و غنی‌ای از قرائت‌های فلاسفه‌ای را که روی اسپینوزا کار کرده‌اند، بازنمایی کرد مگر این‌که مجموعه‌ای از جستارهای آن‌ها درباره نواسپینوزیسم ارائه کرد؛ یعنی اثری در قامت کتابی که در حال حاضر چاپ شده است.
به‌جز یادداشت و پیشگفتار مترجمان فارسی کتاب، و همچنین منابع، نمایه اشخاص و نمایه کتاب‌ها و مقالات، این‌کتاب ۳ بخش اصلی دارد که ۱۴ فصل را در خود جا داده‌اند. بخش اول، «طراحی نقشه‌ها»، بخش دوم «استقرار در موضع مناسبت» و بخش سوم هم «نیروها» نام دارند. در بخش اول، دو فصل یا مقاله «دریافت‌ها از اسپینوزا و قلمرو نفوذ او» و «درآمدی بر اسپینوزاشناسی متاخر» آمده‌اند که اولی به قلم پی‌یر فرانسوا مورو و دومی توسط وارن مونتاگ نوشته شده است.
«تنها سنت ماتریالیستی» نوشته لویی آلتوسر، «اسپینوزا و ما» نوشته ژیل دلوز، «در باب اسپینوزا» نوشته لویی آلتوسر، «اسپینوزا و پست‌مدرن‌ها» به قلم آنتونیو نگری، «اسپینوزا یا نقدی دیگر» به قلم آندره توزل و «تفاوت و آینده» به قلم آنتونیو نگری هم فصول یا مقاله‌های سوم تا هشتم کتاب هستند که در بخش دوم کتاب چاپ شده‌اند.
مقالات نهم تا چهاردهم کتاب هم در بخش سوم آن گردآوری شده‌اند که عناوین و نویسندگانشان به‌ترتیب عبارت است از: «درباب تفاوت مابین اخلاق و اخلاقیات» نوشته ژیل دلوز، «اسپینوزا و اخلاق سه‌گانه» به قلم ژیل دلوز، «ذات، وجود و قدرت در بخش اول اخلاق: بنیان‌های قضیه ۱۶» نوشته الکساندر ماترون، «از عمل تا تولید اثرات: ملاحظاتی در باب اهمیت اخلاقی بخش اول اخلاق» به قلم پی‌یر ماشری، «نظریه تاثیرات در استراتژی اخلاق اسپینوزا» نوشته امیلیا جانکوتی و «عشق و تملک: به‌سوی اقتصاد سیاسیِ بخش پنجم اخلاق» به قلم هاناسا شارپ.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
با این‌حال، یکی از مشهورترین تزهای نظری اسپینوزا به نام موازی‌انگاری شهره شده است؛ این تز صرفا عبارت از انکار هر گونه رابطه علّی واقعی مابین ذهن و بدن نیست، بلکه تزی است که اجازه ارجح دانستن و برتری یکی بر دیگری را نمی‌دهد. اگر اسپینوزا هرگونه تفوق ذهن بر بدن را رد می‌کند، این امر به منظور اثبات تفوق بدن بر ذهن نیست، [تزی] که فهم‌پذیرتر از عکس خود نخواهد بود. اهمیت عملی موازی‌انگاری در وارونه‌سازی اصل سنتی‌ای تجلی می‌یابد که اخلاقیات بر روی آن به منزله اقدامی در راستای سلطه آگاهی بر انفعالات بنیان نهاده شده بود. [طبق اصل سنتی مزبور] گفته می‌شد وقتی بدن عمل می‌کند، این ذهن است که بر آن اثر و عمل می‌کند، و ذهن عملی انجام نمی‌دهد بدون این‌که بر بدن اثری گذاشته باشد (قاعده رابطه معکوس، مقایسه کنید با بندهای اول و دوم رساله دکارت با عنوان انفعالات نفس). برحسب اخلاق، بالعکس، آنچه عملی در ذهن محسوب می‌شود ضرورتا عملی در بدن نیز هست، و آنچه در بدن قسمی انفعال است بالضروره انفعالی در ذهن نیز هست. [نزد اسپینوزا] از برتری یک مجموعه بر مجموعه دیگر خبری نیست.
منظور اسپینوزا چیست وقتی که ما را به تلقی بدن به منزله قسمی الگو فرا می‌خواند؟ مساله نشان دادن این است که بدن از آگاهی‌ای که ما از آن داریم پا فراتر می‌گذارد، و تفکر نیز از آگاهی‌ای که از آن داریم. به همان اندازه که چیزهایی در بدن وجود دارند و از شناختمان فراتر می‌روند، چیزهایی [نیز] در ذهن وجود دارند که از آگاهی‌مان پا فراتر می‌گذارند. بنابراین باید، اگر ممکن باشد، از طریق حرکتی واحد و یکسان قدرت بدن را ورای شرایط معین شناختمان و قدرت ذهن را ورای شرایط داده‌شده آگاهی‌مان دریابیم. ما برای کسب شناخت راجع به قدرت‌های بدن، به شیوه‌ای موازی، به‌منظور کشف قدرت‌های ذهنی‌ای که از چنگ آگاهی می‌گریزد در جستجو هستیم، تا بدین‌ترتیب قادر به مقایسه قدرت‌های مزبور باشیم. به‌طور خلاصه، برحسب نظر اسپینوزا، الگو قراردادن بدن بر هیچ‌گونه ارزش‌زدایی از تفکر نسبت به امتداد دلالت ندارد، بلکه مهم‌تر از هر چیزی از ارزش‌زدایی از آگاهی نسبت به تفکر حکایت می‌کند: قسمی کشف [ضمیر] ناخودآگاه، کشف قسمی ناخودآگاه تفکر که دقیقا به اندازه بخش ناشناخته بدن ژرف و عمیق است.
این‌کتاب با ۳۴۹ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۴۲ هزار تومان منتشر شده است.
