.....................
خبرگزاری ایبنا
یکشنبه 4 آذر 1403
....................
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این‌کتاب یکی از عناوین مجموعه ادبیات وحشت است که انتشارات ققنوس چاپ آن را در دست دارد. پیش از این، ترجمه رمان‌های «دراکولا»، «دکتر جکیل و آقای هاید»، «سنت‌ایروین و زستراتزی» و «قلعه اوترانتو» در قالب این‌مجموعه چاپ شده‌اند.
رمان «ساحره کوه کهربا» به قلم ویلهلم ماین هولد، کشیش و نویسنده آلمانی است که با ترجمه جواد سید اشرف از نشر ققنوس روانه بازار نشر شده است. «ساحره کوه کهربا» اولین بار در سال ۱۸۳۸ و با نام مستعار منتشر شد. این رمان محبوب اسکار وایلد، بارها تجدید چاپ شد و نامش به دلیل استقبال منتقدان بر سر زبان‌ها ماند. این رمان با ناراحتی و خشم ویلهلم ماین هولد نسبت به دوران تفتیش عقاید و محاکمات جادوگران در ۲۹ فصل نوشته شده است.
داستان از این قرار است که ماریا دختر کشیش روستا در کوهی، معدنی از کهربا کشف می‌کند و با فروش مخفیانه آن می‌وشد رنج و گرسنگی مردمش را تسکین دهد. اما این ثروت ناگهانی موجب می‌شود که او را به سحر و جادو متهم کنند و شرارت فرماندار که به ماریا چشم طمع دوخته پای او را به دادگاه تفتیش عقاید می‌کشاند. این داستان ریشه در واقعیت دارد و به روند رسیدگی به اتهامات جادوگری و چگونگی روال این گونه محاکمات می‌پردازد.
در قرن هجدهم وقتی داستان با وحشت و وهم، راز و ابهام، مرگ و نفرین، موجودات غیر طبیعی و قوانین فراواقعی در آمیخت گونه‌ای ادبی متولد شد با عنوان گوتیک. ادبیات گوتیک پر است از پدیدۀ غیر عادی از تصویر و خیال؛ گاه موجودات عجیب و غریب درش دلبری می‌کنند و دل می‌بازند گاه آدم‌های عادی پا از دنیای معقول و معمولی‌شان فراتر می‌گذارند.
بنابراین در آثار گوتیک در عین حال که تأکید بر احساسات است، وجه لذت‌بخش ترس نیز چاشنی روایت می‌شود. چنین است که داستان‌ها و رمان‌های این گونهٔ ادبی از «قلعهٔ اوترانتو»، «دراکولا» و «فرانکنشتاین» گرفته تا «سرود کریسمس» و «شبح اپرا» بارها و بارها تلخیص شده‌اند.
ماین هولد سال‌ها کشیش کلیسای روستای کوزه‌رو بود. این کتاب نخستین بار در سال ۱۸۴۳ منتشر شد اما ماین هولد طرح اولیه آن را در سال ۱۸۲۶ تحت عنوان دختر کشیش کوزه رو تهیه کرده بود. نویسنده در مقدمه کتاب ادعا کرده نوشتارش ویرایشی بازنویسی شده از دست‌نویسی مربوط به اوایل سده هفدهم است.
کتاب با موفقیت فراوانی روبه رو شد و بارها تجدید چاپ گردید اما هنگامی که ماین هولد خواست حق نشر و تکثیر انحصاری اثر را به خود اختصاص دهد مجبور شد اعتراف کند نوشتار تراوش قلم خود اوست و نه نوشته کشیش شوایدلر اگرچه اقرار به این تقلب انتقادات فراوانی به بار آورد، فریدریش ویلهلم دوم امپراتور پروس که از انتشار این اثر آگاه گردیده و به آن علاقه‌مند شده بود و چون ماین هولد را از دوران جوانی می‌شناخت - اجازه داد کتاب با همان مقدمه ادعایی که به غلط اثر را متعلق به قرن هفدهم معرفی می‌کند چاپ و منتشرشود.
تحقیقات بعدی نشان داد داستان کتاب متأثر و برگرفته از واقعه‌نگار کلیسای کوزه‌رُو است دختر یکی از کشیش‌های قبلی این کلیسا - که بعداً سال‌ها محل کار و خدمت ماین هولد بود - واقعاً به به اتهام جادوگری محاکمه شده و - برخلاف عاقبت خوش ماریا شوایدلر در آتش سوزانده شده بود.
ماین هولد افزون بر استفاده از این رویداد تاریخی دربارۀ آثار اجتماعی جنگ‌های سی‌ساله در شمال آلمان، محاکمه ساحره‌ها و دادگاه‌های تفتیش عقاید، تحقیقات مفصلی انجام داد و برخی از صورت جلسات واقعی این محاکمات و پرسش‌های انگیزیتورها را عیناً در کتاب خود منعکس نمود، به طوری که همۀ منتقدان بر این نکته اتفاق نظر دارند که نوشتار ماین هولد آینه تاریخی تمام‌نمایی است از اوضاع اجتماعی حاکم بر شمال آلمان در دوره جنگ‌های سی‌ساله».
این کتاب در تمام سال‌های سده نوزدهم بسیار موفق بوده و هنوز هم گاه و بیگاه بازنشر می‌شود که البته در ویرایش‌های جدید، بخش‌هایی از زبان مورد استفاده داستان - یعنی زبان رایج در قرن هفدهم که بسیاری از جمله‌بندی‌ها و واژه‌هایش حتی برای آلمانی‌های درس خوانده امروزی هم به سختی قابل درک است - به زبان رایج برگردانده شده که نسخهٔ مورد استفاده ما متأسفانه از این امتیاز محروم است. کتاب در سایر کشورهای اروپایی هم موفق بود و به زبان‌های مختلف ترجمه شد به ویژه در انگلستان ترجمه آن تحت عنوان The Amber Witch بسیار پرفروش بو و حتی اسکار وایلد علاقه زیادی به آن داشت.
در سال ۱۸۴۴ بر اساس داستان کتاب نمایشنامه‌ای تهیه گردید که برای نخستین بار در هامبورگ روی صحنه رفت. در سال ۱۸۶۱ هم اپرایی برگرفته از این داستان به همین نام ساخته شد و در لندن اجرا گردید. در سده بیستم با الهام از ساحره کوه کهربا در آلمان شرقی حتی آهنگ مشهوری هم تصنیف گردید. ماجرای ماریا شوایدلر هنوز هم در جزیره اوزه دم زنده است و هر ساله در فستیوال سالانه نمایشی برگرفته از این داستان در هوای آزاد اجرا می‌گردد.
این‌کتاب توسط نشر ققنوس با ترجمه سید جواد اشرف در ۳۵۹ صفحه و با قیمت ۳۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
