بیرونِ کاخ 1402/1/22

روزنامه هم میهن

چهارشنبه 24 اسفند 1401

..........................

عمده کتاب‌های تاریخ به‌خصوص آنانکه تاریخ ایران را روایت می‌کند، یا تاریخ روابط سیاسی است یا درباره یکی از پادشاهان یا قدرتمندان بوده است. ما کمتر منابعی داریم که روایت روزهای مردم عادی باشد. این معضل جایی خودش را نشان می‌دهد که شما می‌خواهید از فلان مقطع تاریخی، بدانید که خارج از قصر و میان مردم چه در حال گذشتن بوده است. مثلا بخواهید عادات مردم فلان برهه تاریخ را درباره غذا خوردن، تفریحات، شیوه تعامل‌شان با یکدیگر و... بدانید. می‌بینید هرچه هست، همه در وصف سیره شاهان و عادات کاخ‌نشینان است. پریسا کدیور در کتاب جامعه‌نگاری عهد قاجار، از خلاف عادت مورخان، به تاریخ اجتماعی و زندگی روزمرۀ مردم در دوران قاجار پرداخته است. البته پیش از این درباره زیست مردمان قاجار در سفرنامه خارجی‌ها و مستشرقان بازتاب یافته است. مثلا در سفرنامه ادوارد پولاک که پزشک ناصرالدین شاه بود، اما هم اینکه این دست‌نوشته‌ها مربوط به بیش از یک‌و‌نیم قرن پیش است، هم اینکه هرچه هم خواسته باشند جانب انصاف را بگیرند؛ به‌هر‌روی نگاه غربی‌ها به کشورهای خاورمیانه نمی‌تواند از سوگیرهای انباشت‌شده در ذهن‌شان کاملا رهایی پیدا کند. از این بابت کتابی را که به قلم خانم کدیور نوشته شده، به فال نیک می‌گیریم. خاصه که این روزها توجه به قاجار هم زیاد شده و برای سینماگران هم سوژه‌ای جذاب. امید که داستان‌نویسان و سینماگران با عنایت به چنین پژوهش‌هایی، آثار کم غلط‌تری خلق کنند.