........................
خبرگزاری ایبنا
دوشنیه 10 بهمن 1401
........................
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «تاریخ نشر چین» نوشته یانگ هو، شیائو یانگ با ترجمه امین بذرافشان از سوی نشر ققنوس منتشر شد. در این کتاب عمدتاً به معرفی طرح کلی توسعه فرهنگ نشر در چین و ویژگی‌های کلی آن پرداخته شده است؛ دوره‌ای بیش از سه‌هزار سال و نیز شگفت‌انگیز.
این‌کتاب هم به‌جز پیشگفتار اثر، هفت فصل اصلی دارد. پیشگفتار کتاب درباره «سه‌هزار سال بوی کتاب» است و هفت فصل اصلی آن هم به این‌ترتیب‌اند: «آغاز و توسعه صنعت نشر در چین»، «کتب باستانی: تهیه کتاب در چین باستان»، «راه حفظ میراث: نگهداری از کتب باستانی چین و حفظ و گسترش آن‌ها»، «تبلور فرهنگ چین: نشریات با ویژگی‌های پررنگ»، «تحولات در گذشته و امروز: مدرن‌سازی صنعت نشر چین»، «حرکت به سمت آینده: شکوفایی نشر معاصر چین» و «راه کتاب: حرکت نشر چین به سمت دنیای خارج».
پس از این‌فصول هم گاه‌شمار سلسله‌های چین و رویدادنامه مختصر نشر چین درج شده است.
صنعت نشر از مهم‌ترین فعالیت‌های تمدن بشری است. تمدن‌های گوناگون فعالیت‌های متفاوتی در زمینه کتاب انجام داده و از این راه به توسعه فرهنگ خویش سرعت بخشیده‌اند. تمدن دیرپای چین نیز صنعت نشر ویژه خود را شکل داده است. تاریخچه شکل‌گیری و توسعه صنعت نشر در چین تا حدودی مانند تمدن این کشور است؛ تمدن چین تنها تمدن دنیاست که هیچ‌گاه از حرکت نایستاده و ویژگی‌های بارزش شامل تاریخ طولانی، مفاهیم غنی، یکپارچگی در سبک، تأثیرگذاری عمیق و نوآوری مداوم است.
چین افزون بر کسب موفقیت‌های درخشان در دوران باستان و تولید آثار کلاسیک فراوان، با گذشت نزدیک به صدسال از شروع اصلاحات، توسعه‌ای قوی‌تر و چشم‌اندازی شکوفاتر را نیز به نمایش گذاشته است. این فرایند را می‌توان با استفاده از نقل‌قول چینی قدیمی «نوگرایی در عین قدمت» توصیف کرد که تا حد زیادی باعث ایجاد ویژگی‌های منحصربه‌فردی در توسعۀ صنعت نشر این کشور شده است.
با این وجود صنعت نشر در روند ترویج فرهنگ و تمدن چین نقش به‌غایت مهمی ایفا کرده است. در دیدی وسیع‌تر چین که یکی از کشورهایی است که صنعت نشر آن زودتر توسعه یافته، تأثیر تعیین‌کننده‌ای در تاریخ شکل‌گیری صنعت نشر در دنیا داشته است. تمدن چین هزاران سال است که با استفاده از کتاب به طور گسترده در دنیا رواج یافته و به‌ویژه با سرعت‌بخشیدن به تشکیل حلقه تفکر کنفوسیوس در شرق آسیا تأثیر شگرفی در توسعه فرهنگی دنیا داشته است. اختراع فن کاغذسازی و چاپ و رواج گسترده آن خدمتی برجسته به تاریخ فرهنگ بشر بوده و تأثیر گسترده و ژرفی در توسعه جامعه انسانی گذاشته است.
چین در درازنای این تاریخ دیرپای رشد و توسعه، تجربه پرمایه‌ای در نگارش و نگهداری کتاب به دست آورده است. پس از اختراع فن کاغذسازی، صنعت کاغذسازی به گونه‌ای از صنایع دستی باستانی تبدیل شد. پس از اختراع فن چاپ، به‌سرعت پنج نظام بزرگ چاپ رسمی (نشر دولتی)، چاپ خصوصی (نشر خصوصی)، چاپ کتابکده (نشر مردمی)، چاپ معبد (نشر دینی) و چاپ مکتب (نشر علمی) شکل گرفت. پس از پیدایش و شکوفایی نشر، گردش کتاب و بازرگانی آن نیز آغاز شد. در سده دوم پیش از میلاد، در چانگ‌ان ـ پایتخت آن زمان چین ـ و برخی دیگر از شهرهای توسعه‌یافته از نظر فرهنگی و اقتصادی، نخستین کتابکده‌های مردمی چین به وجود آمد. در دوره دودمان‌های تانگ و سونگ (618 ـ 1279 م) دادوستد کتاب کم‌کم رونق گرفت. در این دوره ترفندهای گوناگون بازرگانی از جمله تبلیغات بسیار به کار می‌رفت.
صنعت نشر چین که به زیبایی ظاهری توجهی ویژه داشت، سه نظام بزرگ کتب ریسه‌ای (ریسه تشکیل‌شده از تکه‌های چوب و بامبو)، طوماری و مجلد را شکل داد. کتاب‌هایی با شیوه شیرازه‌بندی مرقع، گردبادی، پره‌ای، پروانه‌ای، لفافی (پشت‌بند)، دوختی و دیگر گونه‌های شیرازه‌بندی نیز به وجود آمد. کاغذ و دوات، صفحه‌آرایی و شکل و قطع کتاب نیز ریزه‌کاری‌های بسیاری داشت.
ارج‌نهادن به کتاب و آثار ارزشمند از سنت‌های فرهنگ چین است؛ با وجود این، عناصر انسانی و طبیعی در دوره‌های مختلف آسیب‌های فراوانی به کتاب‌ها وارد کرده‌اند. صنعت نشر چین مدت‌ها در جهان پیشرو بوده و تأثیر گسترده‌ای در همه‌جای دنیا به‌ویژه کشورهای قلمرو فرهنگی کنفوسیوس گذاشت. اما در دوره معاصر قدرت تأثیرگذاری صنعت نشر چین در دنیا به‌تدریج کاهش یافت و مدتی از سطح پیشرفته دنیا عقب ماند. در این کتاب عمدتاً به معرفی طرح کلی توسعه فرهنگ نشر در چین و ویژگی‌های کلی آن پرداخته شده است؛ دوره‌ای بیش از سه‌هزار سال و نیز شگفت‌انگیز.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم: «با وجود دستور اولین امپراتور دودمان چین پس از یکپارچه‌کردن کشور مبنی بر سوزاندن و از بین‌بردن کتاب‌ها، سنت جمع‌آوری کتاب در دربار قطع نشد. او در طول سلطنتش در کاخ ارپانگ شهر شیان‌یانگ «تالار روشنایی»، «اتاق سنگی» و دیگر نهادهای جمع‌آوری کتاب را ایجاد و ماموری برای مدیریت آن‌ها منصوب کرد. هنگام کتاب‌سوزی در دودمان چین، بسیاری از مردم در مقابل فرمان کتاب‌سوزی مقاومت و از هر راهی برای اختفای کتب استفاده کردند. در این‌زمینه تاریخی داستان اختفای کتاب در کوه یو اتفاق افتاد. در اواخر دودمان چین، فردی محقق، برای جلوگیری از آسیب‌های جنگ و هرج‌ومرج، کتاب‌هایش را به دو غار واقع در کوه‌های یو در قلمرو استان هِنان منتقل و در آن‌جا مخفی کرد. پس از چندین دهه، مردم کتاب‌های پنهان‌شده در این دو غار را یافتند و آن‌ها را «کتب پنهان‌شده در حفره‌های سنگی» نامیدند. پس از آن، هو اینگ‌لین (۱۵۵۱ _ ۱۶۰۲ م) دانشمند دودمان مینگ، تحت تاثیر علاقه مردم قدیم به کتاب و یادگیری، کتابخانه خود را «اتاق کتاب کوه یو» نام‌گذاری کرد.»
کتاب «تاریخ نشر چین» نوشته یانگ هو، شیائو یانگ با ترجمه امین بذرافشان در 223 صفحه، شمارگان 550 نسخه و قیمت 88 هزار تومان از سوی نشر ققنوس منتشر شد.
