خبرگزاری ایبنا
چهارشنبه 20 تیر 1403
...................
سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): قدمت حضور ترس در زندگی انسان را می‌توان هم‌پای خلقت او دانست و این همراهی در تمامی مقاطع مهم زندگی بشر وجود داشته است. به همین سیاق، حوزه معنایی ترس که دربردارنده مفاهیمی چون خود ترس، رعشت یا هراس، دهشت، وحشت و از همه مهم‌تر ترس آگاهی یا همان خوف یا اضطراب است از دیرباز در آثار اندیشه‌ورزان و هنرمندان حضوری قاهر داشته است. هدف کتاب «هیولای هستی؛ سفری با هایدگر در راه سینمای ترس آگاهانه» ارائه تبیینی مبتنی بر فلسفه اگزیستانس از این حوزه معنایی به‌ویژه مفهوم بنیادین «ترس آگاهی» در ارتباط با سینماست.
در پاره اول کتاب، با عنوان «تولد ترس» تبارشناسی تاریخی مفهوم ترس از یونان باستان تاکنون و مفاهیم اصلی آن بیان شده که از متفکران و هنرمندان یونان باستان آغاز شده و تا اندیشه‌ورزانی مانند هگل و نیچه ادامه می‌یابد و در نهایت به هایدگر ختم می‌شود که تعریفی متفاوت دراین‌خصوص ارائه می‌دهد.
پاره دوم کتاب با عنوان «موقِف ترس آگاهی» با درآمدی بر مهم‌ترین مضامین تفکر هایدگر آغاز شده و در ادامه به تشریح مضامین ترس آگاهی، امر غریب - آشنا و اصالت می‌پردازد و در این راه از کتاب «هستی و زمان» و نیز رساله مهم «سرآغاز کار هنری» هایدگر بهره گرفته می‌شود.
در پاره سوم کتاب با عنوان «سینما و عصر تصویر جهان»، به سرچشمه‌های شکل‌گیری این هنر - صنعت مدرن پرداخته و تلاش شده از منظری تاریخی، سیر تحول بیان سینمایی واکاوی شود و مهیای ورود به ساحت فلسفه‌پردازی در عرصه فیلم شویم.
در پاره چهارم کتاب با عنوان «پدیدارشناسی هرمنوتیک و تفسیر فیلم»، در کنار طرح درآمدی در باب امکان‌مندی سینما در مقام هرمنوتیک هایدگری، به مضامین مهم «تفسیر» و «هرمنوتیک» در اندیشه هایدگر پرداخته شده و سپس «پدیدارشناسی هرمنوتیک» به‌عنوان روش‌شناسی هایدگر و نحوه استفاده از آن در تفسیر فیلم توضیح داده می‌شود و فیلم به‌عنوان اثری هنری که محل تجلی «رویداد حقیقت» است، تشریح می‌شود.
در پاره پنجم کتاب، با عنوان «سینما و فلسفه»، با نگاهی به ایده هایدگر در باب «پایان فلسفه و وظیفه تفکر» تلاش می‌شود به فیلم به‌مثابه نوعی اندیشه برای زمانه معاصر نگاه کرد و ضمن تأملی فلسفی در تاریخ نظریه فیلم، به نسبت میان فیلم و فلسفه اندیشیده می‌شود و پس از بررسی آرای ژیل دلوز در دو کتاب مهم «سینما ۱» و «سینما ۲» و همچنین دانیل فرامپتون و نظریه فیلموسوفی‌اش به‌مثابه دو نظریه‌پرداز که فیلم
را پیش از هر چیز ابزاری برای تفکر می‌دانند و زمینه را برای ورود به عرصه نظریه فیلم ذیل اندیشه هایدگر فراهم می‌آورند، به پرسش از هنر در جهان تفکر هایدگر پرداخته شده و در ادامه فیلم به‌مثابه کار هنری تشریح می‌شود.
در پاره ششم کتاب، با عنوان «سینمای وحشت»، تلاش می‌شود از منظری تاریخی، زمینه‌های شکل‌گیری سینمای مهم و انتقادی وحشت شامل فرهنگ و گفتمان گوتیک در قرن هجدهم میلادی به‌ویژه ساحت ادبیات داستانی آن و سپس سه سرنمون اساسی ادبیات گوتیک که بَرسازنده بنیادهای سینمای وحشت‌اند یعنی «فرانکنستاین»، «دکتر جکیل و آقای هاید» و «دراکولا» مورد بررسی قرار گرفته و پس از معرفی زمینه دیگر یعنی سینمای اکسپرسیونیستی آلمان در دهه ۱۹۲۰ وارد ساحت خود ژانر وحشت در سینما می‌شویم و با ارائه سیری تاریخی از تحولات بیانی و روایتی این ژانر از آغاز تاکنون، چگونگی این ژانر مهم و کمتر بدان پرداخته شده در ایران برای خواننده آشکار می‌شود.
در پاره هفتم کتاب با عنوان «فلسفه سینمای وحشت؛ تجلی شرّ در ساحت اثر سینمایی»، پس از معرفی دو مضمون مهم «شرّ» و «هیولا» به‌مثابه عناصر اساسی و مقوّم سینمای وحشت، به شرح سه نظریه اصلی در باب غایت‌شناسی سینمای وحشت متعلق به نوئل کارول، سینتیا فریلند و جرج اوچوا و نقد آن‌ها پرداخته می‌شود.
در پاره هشتم و پایانی کتاب با عنوان «از ژانر ترس تا ژانر ترس آگاهی؛ از قلب سینمای وحشت به‌سوی سینمای ترس آگاهانه»، به بیان ویژگی‌های پنج ژانر اساسی سینمای وحشت ذیل تفکر تأملی هایدگر پرداخته شده و فیلم‌های برجسته‌ای که سرنمون‌های این سینما محسوب می‌گردند در جستجوی حقیقت ترس آگاهی، در گذار از ساحت مفهوم به ساحت تجربه سینمایی در پرتو تفکر هایدگر تحلیل می‌شوند.
چاپ دوم کتاب «هیولای هستی؛ سفری در هایدگر در راه سینمای ترس آگاهانه» نوشتهٔ محمدصادق صادقی پور از انتشارات ققنوس در دو نوبت در سال ۱۴۰۲ منتشر شده است. این کتاب در نوبت دوم به قیمت ۲۰۰ هزار تومان در ۳۸۵ صفحه به فروش می‌رسد.
