دزد و سگ‌ها

منتقدان‌ ادبی‌ دنیای‌ عرب‌ رمان‌ دزد و سگ‌ها را نقطه‌ عطف‌ داستان‌نویسی‌ معاصر عرب‌ نام‌ داده‌اند. این‌ کتاب‌، در مقام‌ قیاس‌ با دیگر نوشته‌های‌ نجیب‌ محفوظ‌، حجم‌ کم‌تری‌ دارد، اما به‌ خوبی‌ نشان‌دهنده‌ دانایی‌ و آگاهی‌ فراوان‌ نویسنده‌ در مورد اصول‌ و تکنیک‌های‌ داستان‌نویسی‌ است‌. داستان‌ با حرکتی‌ سریع‌ ـ چون‌ تولدی‌ ـ آغاز می‌شود. هر عبارت‌ داستان‌ آگاهی‌ تازه‌ای‌ است‌ که‌ در اختیار خواننده‌ قرار می‌گیرد. هر واقعه‌، هر حادثه‌ و هر برخورد کوچک‌ وسیله‌ای‌ دقیق‌ و بهنجار شمرده‌ می‌شود تا نویسنده‌ قلم‌ موشکاف‌ خویش‌ را در بخش‌ آگاه‌ یا ناخودآگاه‌ ضمیر قهرمان‌ داستان‌ به‌ کار اندازد. پرداخت‌ شخصیت‌ها در دزد و سگ‌ها دقیق‌، علمی‌ و عملی‌ است‌ و هیچ‌ حادثه‌ و واقعه‌ای‌ بی‌اسباب‌ و عللی‌ که‌ در ورایش‌ است‌، اتفاِ نمی‌افتد.