بازار جهانی چاپ مبتنی بر تقاضا در حال رشد است 1403/9/6
............................
خبرگزاری ایبنا
سه شنبه 6 آذر 1403
..............................
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از دستگاه ایستاده چاپ کتاب براساس تقاضا با عنوان «می‌خوانم» با حضور جمعی از ناشران و نویسندگان دوشنبه (پنجم آذرماه) در کافه‌کتاب ققنوس برگزار شد.
در این مراسم، بابک ندرخانی، مدیر موسسه رهپویان دانش و اندیشه گفت: بیش از ۱۰ سال است که چاپ براساس تقاضا در دنیا رایج شده است و در مجموعه خود حدود پنج‌سال است در ایران بر روی این الگو کار می‌کنیم و خوشحالیم که نخستین دستگاه ایستاده فروشگاهی چاپ براساس تقاضا را رونمایی می‌کنیم.
وی افزود: طبق آمار موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ حدود ۱۱۴ هزار عنوان کتاب چاپ نخست با میانگین ۲ هزار و ۳۰۰ نسخه چاپ شده است از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ نیز حدود ۷۰ هزار عنوان کتاب با میانگین شمارگان هزار و ۶۰۰ نسخه چاپ شدند، این عدد در فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ به ۱۹۹ هزار عنوان کتاب و شمارگان هزار و ۳۰۰ نسخه رسید.
ندرخانی با اشاره به جدیدترین آمار نشر ادامه داد: از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ حدود ۲۰۵ هزار نسخه کتاب با میانگین شمارگان هزار نسخه منتشر شد و از ابتدای سال جاری تاکنون ۴۳ هزار عنوان کتاب با شمارگان ۸۸۰ نسخه منتشر شده است.
وی با بیان اینکه صنعت نشر کشور از منظر شمارگان هر سال کوچک‌تر می‌شود، با اشاره به چرخه عمر کتاب، گفت: چاپ براساس تقاضا، اجازه نمی‌دهد که کتاب فراموش شود و با این سامانه، دیگر هیچ کتابفروشی نمی‌گوید که کتاب نداریم.
ندرخانی در ادامه به آمار بین‌المللی نشر اشاره کرد و گفت: میزان تولید کتاب‌های الکترونیکی به ثبات ۱۰ تا ۱۵ درصدی رسیده، تولید کتاب صوتی در بازار نیز حدود چهار تا پنج درصد است و هنوز بیش از ۶۵ درصد آنچه ناشران تولید می‌کنند در قالب فیزیکی است و این موضوع نشان می‌دهد که تقاضای کتاب کاغذی همچنان ادامه دارد.
به‌گفته وی، گزارش‌ها نشان می‌دهد که بازار چاپ مبتنی بر تقاضا، در دنیا با سرعت در حال افزایش است و طبق برآوردهای انجام شده، میانگین رشد آن در آسیا ۲۸ درصد و در جهان ۲۶ درصد است.
ندرخانی با اشاره به روند انجام کار این سامانه، گفت: این سامانه در فروشگاه‌های آنلاین، سایت ناشران و کتابفروشیها عرضه خواهد شد، اکنون با ۶۲ ناشر قرارداد داریم و این تعداد ناشر، بر روی سایت خودشان کتاب ناموجود ندارند، مگر کتابی که مجوز نشر نداشته باشد. در این حوزه محدودیتی برای در دسترس قرار گرفتن کتاب نیست و به محض سفارش مشتری در سایت، اعلان آن برای ناشر می‌آید و بعد چاپخانه می‌رود.
وی همچنین درباره فروشگاه آنلاین «می‌خوانم» نیز توضیح داد: حدود ۱۰ هزار عنوان کتاب در این فروشگاه موجود است که ۵ هزار و ۸۰۰ عنوان آن چاپ بر اساس تقاضا است و تاکنون چهار هزار و ۱۲۶ جلد کتاب در آن فروخته شده است.
وی با بیان اینکه طبق آمار اعلام‌شده حدود ۱۰ درصد تولیدات نشر کشور در دنیای مجازی خرید و فروش می‌شود، گفت: طبق گزارش خانه کتاب ۷ درصد نشر کشور در نمایشگاه کتاب و استانی به فروش می‌رسد و ۸۳ درصد این تولیدات هنوز در کتابفروشیها است و از آن غافل بودیم؛ بنابراین دو محصول طراحی کردیم؛ نخست، پنل اینترنتی فروش کتاب که در اختیار متصدیان کتابفروشی است. این موضوع نه‌تنها در کتابفروشی‌های تهران نیازسنجی شده بلکه جمعی از کارشناسان مجموعه به کتابفروشی‌های بزرگ مراکز استان‌های مختلف رفتند و این وضوع را نیازسنجی کردند.
ندرخانی ادامه داد: دیگر اینکه غیر از کتاب چاپ براساس تقاضا، کتاب موجود ناشران هم به این پنل اضافه شده است، برخی کتاب‌ها در انبار ناشران موجود است و در کتابفروشیها نیست، به‌طور متوسط کتابفروشیها بین ۱۲ تا ۲۷ درصد کتاب موجود ناشران را دارند.
ندرخانی در بخش دیگر صحبت‌های خود از دستگاه ایستاده دیجیتال فروش کتاب‌های چاپ براساس تقاضا در کتابفروشیها خبر داد و گفت: علاوه بر دستگاه‌های ایستاده، دستگاه‌های دیواری نیز در حال طراحی است و به علت اینکه فضای کمتری می‌گیرد به زودی در کتابفروشی‌های کشور نصب خواهند شد.
این فعال حوزه نشر با بیان اینکه به‌طور میانگین در آمازون حدود یک و نیم میلیون عنوان کتاب به روش چاپ براساس تقاضا فروخته می‌شود، گفت: پنج ناشران بزرگ آمریکایی ۱۲ درصد کوچک شده‌اند و سهم چاپ کتاب براساس تقاضا در آمازون بیشتر شده است، شاید جالب باشد بدانید این سایت در ۱۰ سالگی فروش کتاب در طرح چاپ براساس تقاضا، چاپ کتاب جلد سخت را میز به تولیدات خود اضافه کرده است اما با افتخار می‌گوییم که اکنون جلد سخت را در ایران فعال کردیم.
وی افزود: همچنین در سامانه «می‌خوانم» گزینه خصوصی‌سازی کتاب برای مشتریان خواهیم گذاشت که بر اساس آن انتخاب کنند می‌خواهند جلد کتاب شومیز باشد یا سخت، کاغذ بالک می‌خواهند یا تحریر و حتی در آثار هنری سوال می‌کنیم می‌خواهید گلاسه رنگی یا سیاه و سفید باشد، البته در این حوزه مجوز ناشر نیز اعمال می‌شود.
به‌گفته ندرخانی، تمهیدی اندیشیده شده تا زمان پرداخت هزینه کتاب، در همان لحظه سهم مولف، ناشر و چاپخانه‌دار مشخص شود و امکان شفافیت صددرصدی وجود دارد.
وی‌همچنین درباره فراوانی موضوع کتاب‌های سامانه «می‌خوانم» گفت: شروع کار با ناشران عمومی بود، به غیر از دو دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران که صددرصد کتاب‌هایشان چاپ بر اساس تقاضا است، ۸۵ درصد کتاب‌های عمومی شامل تاریخ، فلسفه و روانشناسی است.
وی درباره روند سفارش تا چاپ کتاب در این سامانه، عنوان کرد: مدت زمان این کار، ۴۸ ساعت است و پس از آن کد رهگیری کتاب‌ها برای مشتریان ارسال خواهد شد.
به‌گفته ندرخانی، طبق پیش‌بینی‌های اولیه تا پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۵۰ فروشگاه و تا پایان سال ۱۴۰۴ نیز ۵۰۰ کتابفروشی به سامانه «می‌خوانم» مجهز خواهند شد؛ علاوه براین ظرفیتی فراهم شده تا هر ناشری که بخواهد می‌توانیم پنل چاپ براساس تقاضا برای آن‌ها را فعال کنیم.
در پایان این مراسم از دستگاه ایستاده چاپ براساس تقاضا؛ «می‌خوانم» رونمایی شد، در حاشیه این موضوع امیر حسین‌زادگان، فعال حوزه نشر در سخنانی گفت: موضوع حقوق مولفان و مترجمان در این سامانه را در قراردادهای جدید، لحاظ کردیم و قردادهای قدیمی هم به روال قبل است و اگر مؤلف با مترجم ناراضی باشد، کتاب را از این فرمت خارج می‌کنیم.
در ادامه جعفر همایی، دیگر فعال حوزه نشر نیز با اشاره به دسترسی بیش از هزار عنوان کتاب از انتشارات خود در این سامانه توضیح داد: یکی از نقاط قوت این سامانه این است که به تمام ذی‌نفعان حوزه نشر شامل حقوق مولف، مترجم، تصویرگر، ناشر، شرکت پخش و کتاب‌فروش در این مجموعه توجه شده است.
وی افزود: فعالیت کتابفروشیها در بقای نشر و کتاب‌خوانی اهمیت دارد، اگر درگاه کتابفروشیها در این سامانه در نظر گرفته نمی‌شد، قرارداد همکاری را امضا نمی‌کردم، زیرا کتابفروشیها مهم‌ترین نهاد فرهنگی در ایران و جهان هستند.
محمدتقی عرفان‌پور، ناشر نیز درباره قرارداد ناشر با مؤلف و مترجم و رعایت حقوق پدیدآورندگان به‌عنوان کاربران سامانه، گفت: تلاش شده به این موضوع توجه شود و اگر در این مسیر ناشر سهل‌انگاری کرد، می‌توانیم تذکر بدهیم که رعایت کند، وگرنه مسئول اصلی خود ناشر است و ما مسئولیتی نداریم. به دنبال این هستیم که ارتباط شفاف و سالمی بین این سامانه و ناشر و طبعاً ناشر با مؤلف و مترجم برقرار باشد.
در پایان نیز عمادالدین باقی، نویسنده و پژوهشگر در سخنانی با ابزار خوشحالی از طراحی این سامانه گفت: از آمازون بومی رونمایی شده، سامانه‌ای که می‌تواند به صنعت نشر کمک کند، کتاب موجب آگاهی می‌شود و امیدوارم با این امکان رونقی در صنعت و آگاهی داشته باشیم.
