خبرگزاری ایرنا
جمعه 20 مرداد 1402
.......................
به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سومین جلد از مجموعه تاریخ ایران زمین، با عنوان اشکانیان فرمانروایان فراموش شده درباره دوره اشکانیان است. اشکانیان (۲۴۷ ق.م تا ۲۲۴ م) یکی از دودمان‌های شگفت‌آور تاریخ ایران هستند، زیرا با این‌که با ۴۷۱ سال پادشاهی، دیرپاترین دودمان تاریخ ایران هستند، نوشته‌های تاریخی و آثار باستان‌شناسی اندکی از آنان در دست است. هیچ کتاب تاریخی از دوره اشکانیان برجای نمانده است و در منابع ایرانی فقط اشاراتی مبهم به اشکانیان شده است، چنان‌که فردوسی به زیبایی سروده است:
ازیرا جر نام نشنیده‌ام/ نه در نامه خسروان دیده‌ام
با وجود همه این کمبودها، امروزه به‌خوبی می‌دانیم که اشکانیان نقشی اساسی در نگهبانی از فرهنگ و تمدن ایران‌زمین در برابر یونانیان و رومیان داشتند.
به نظر می‌رسد که اشکانیان نیز چندان به ثبت تاریخ خود توجهی نداشته‌اند، زیرا سنگ نوشته‌های اندکی از آنان بر جای مانده است که هیچ یک گزارش تاریخی مهمی ارائه نمی‌کنند. در این وضعیت یگانه ابزار باقیمانده برای تاریخ پژوهان سکه‌های به‌دست آمده از این دوره است، به گونه‌ای که امروز چندین پادشاه اشکانی را فقط از روی سکه‌هایشان می‌شناسیم. این محدودیت‌ها سبب شده که با وجود گذشت چند سده از آغاز پژوهش‌های دانشگاهی و کاوش‌های باستان‌شناسی، هنوز نوشتن تاریخی پیوسته و دقیق از این «فرمانروایان فراموش شده» آرزویی دست نیافتنی باشد.
در این کتاب خواهید خواند که کمانداران دلیر اشکانی چگونه دولتی کوچک در شمال خراسان پدید آوردند، به‌تدریج جانشینان اسکندر مقدونی را از ایران زمین بیرون راندند و سه لشکرکشی بزرگ آنان برای تصرف دوباره ایران را ناکام گذاشتند. حدود دو سده با امپراتوری قدرتمند روم جنگیدند، ۶ لشکرکشی بزرگ رومیان برای تصرف ایران را ناکام گذاشتند و شکست‌های تلخ و فراموش‌نشدنی به رومیان وارد آوردند، همچنین جلو حمله‌های کوچ‌نشینان به شمال‌شرق ایران را گرفتند.
در دو فصل پایانی کتاب وضعیت دین، فرهنگ، معماری، هنر ایران در دوره اشکانی بررسی شده است و نیز این‌که چگونه دینی ایرانی در سرتاسر اروپا و شمال آفریقا گسترش یافت و تاثیری ژرف در فرهنگ مسیحیت گذاشت.
مجموعه تاریخ ایران زمین با هدف آشنایی عموم مردم جامعه به ویژه جوانان با تاریخ و فرهنگ ایران نوشته شده است. در هر کتاب این مجموعه به یکی از دوره های تاریخی ایران پرداخته شده و تلاش شده با تکیه بر تازه‌ترین و مهم‌ترین پژوهش‌ها، چشم‌اندازی ژرف و همه جانبه از تاریخ و فرهنگ ایرانی در آن دوره ارائه شود. در این کتاب‌ها فقط به شرح رویدادها و تاریخ سیاسی پرداخته نمی‌شود، بلکه ساختار سیاسی و اقتصادی، زبان و ادبیات، دین، معماری و شهرسازی و هنرهای هر دوره نیز معرفی می‌شود. کوشش بر این بوده که کتاب‌های این مجموعه برای آشنایی خوانندگان غیردانشگاهی با تاریخ و فرهنگ ایران بسنده باشند و همزمان برای دوستداران جدی‌تر تاریخ ایران دری به سوی آثار تخصصی‌تر و جهان زیبای ایران شناسی بگشایند.
قسمتی از متن کتاب
در دوره اشکانی هنر پیکره‌سازی با تاثیرپذیری از هنر یونانی در ایران گسترش چشمگیری یافت. تا پیش از دوره اشکانی بیشتر تندیس‌های ایران جنبۀ مذهبی داشتند، ولی در دورۀ اشکانی ساخت پیکره از افراد عادی نیز رواج یافت. در دورۀ اشکانی برای نخستین بار پیکره‌سازی با مواد گچی در ایران رواج یافت، همچنین هنرمندان این دوره از فلز، سنگ، گل پخته و حتی استخوان نیز برای ساختن پیکره‌های انسانی در اندازه‌های گوناگون بهره می‌بردند.
پیکره «مرد شمی» شناخته شده‌ترین پیکرۀ دورۀ اشکانی است که در سال ۱۳۱۵ ه.ش در نزدیکی شهره ایذه در استان خوزستان کشف شد و امروزه در موزۀ ایران باستان نگهداری می‌شود. این پیکیرۀ برنزی (مفرغی) ۱۹۸ سانتیمتر بلندا و ۶۰ سانتیمتر پهنا دارد و بزرگترین پیکره‌ای است که تا کنون در کاوش‌های باستان‌شناسی ایران به دست آمده است. دست راست و بخشی از دست چپ پیکره از بین رفته است، ولی جزئیات چهره و لباس، زیبایی شگفت‌آوری دارند.
سر پیکره نسبت به تنه اندکی کوچکتر است، ولی دقت زیادی در تراشیدن جزئیات چهره به کار رفته است و چهرۀ یک بزرگ‌زادۀ دورۀ اشکانی را به خوبی نشان می‌دهد. لباس دورۀ پارتی نیز به خوبی با جزئیات تراشیده شده است؛ لباس یقه‌ای باز دارد که بخش بزرگی از سینه را نشان می‌دهد، همچنین پیکره شلوار بلند و گشادی بر تن دارد که در بخش بالایی آن تیغه‌های دو شمشیر پنهان شده است. پرداخت پشت پیکیره تا اندازهای به دور از ظرافت است و به احتمال زیاد آن را برای قرار دادن در کنار دیوار ساخته بودند. (صفحه۱۱۱ و ۱۱۲)
کتاب اشکانیان فرمانروایان فراموش شده نوشته محسن جعفری در ۱۲۸ صفحه مصور، با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه، قیمت ۱۸۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۲ توسط انتشارات ققنوس منتشر شد.
