رابطه پیچیده دموکراسی و نفت: نگاهی به کتاب «دموکراسی کربنی»: فرهیختگان 1396/2/7

فرهیختگان| سوخت فسیلی هم دموکراسی مدرن را ممکن می‌سازد و هم محدودیت‌هایی برای آن ایجاد می‌کند. برای درک این محدودیت‌ها، کتاب «دموکراسی کربنی» با کندوکاو درباره آنچه ظهور گونه مشخصی از سیاست دموکراتیک را ممکن ساخت، آغاز می‌شود؛ چیزی که نویسنده نام آن را دموکراسی کربنی می‌گذارد.   سیاست‌های دموکراتیک مانند انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی پدیده‌ای متاخر است. شکل‌گیری این دو نوع قدرت از آغاز درهم تنیده بوده است. کتاب مسیری را که این دو به هم پیوستند، ردیابی می‌کند، که از فصل یک با زغال‌سنگ و برآمدن سیاست توده‌گرا در اروپا و آمریکا در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم آغاز می‌شود. رابطه بین جریان انرژی و ظهور دموکراسی در فصل دوم به بررسی خاستگاه‌های صنعت نفت در خاورمیانه می‌پردازد.  فصل سوم تاریخ متفاوتی به دست می‌دهد که در آن چپ‌های اروپایی نبرد دوران جنگ برای کنترل دموکراتیک‌تر امپریالیسم و دستیابی به مواد خام را به سازوکاری غیردموکراتیک برای ایجاد رضایت در حکومت‌شوندگان تبدیل کردند.  در فصل چهارم به بررسی چگونگی واکنش نیروهای سیاسی عراق و دیگر بخش‌های خاورمیانه و نحوه اعمال کنترل بر ذخایر نفتی عراق می‌پردازد. فصل پنجم شکل‌گیری اقتصاد به‌مثابه موضوعی جدید در سیاست را به میانه قرن بیستم احاله می‌دهد. در فصل ششم به عراق و خاورمیانه بزرگ بازمی‌گردیم و به بررسی این مساله می‌پردازیم که چگونه مبارزات سیاسی داخلی آن به مبارزه با شرکت‌های نفتی بر سر کنترل نفت تبدیل شد.  تحولات بحران 1974-1973 در فصل هفتم بررسی می‌شود. رویدادهای مهم این دوره که به شکل مغلطه‌آمیزی فقط یک «بحران نفتی» نامیده شد، شامل تحول در شیوه‌های حاکم بر امور مالی بین‌المللی اقتصادهای ملی و جریان‌های انرژی می‌شد که دموکراسی کربنی ضعیف‌شده غرب را در مناسبات جدیدی با کشورهای نفتی خاورمیانه قرار داد.  فصل هشتم نگاه متفاوتی به رابطه بین نفت به اصطلاح جهانی‌سازی و نیروهای اسلام سیاسی با استفاده از مفهوم «مک جهاد» به دست می‌دهد. در فصل پایانی، به برخی محدودیت‌های دموکراسی کربنی بازمی‌گردد. پایان عصر وفور انرژی فسیلی ارزان‌قیمت با توجه به ژرفای دشواری‌های ناشی از جایگزینی حوزه‌های تهی‌شده نفتی با اکتشافات جدید و گران‌شدن فزاینده و انرژی بر کار استخراج و بهره‌برداری و تهدید شتابناک تغییرات آب و هوایی، در حالی که دولت‌هاى دموکراتیک موجود ظاهرا از انجام‌دادن اقدامات دوراندیشانه لازم برای محافظت از این سیاره در آینده‌ای دور و دراز ناتوان هستند.