نقدی بر سرگذشت ندیمه
داستان ندیمه، نوشته مارگارت اتوود به لطف سریالی که از روی آن ساخته شده این روزها بر سر زبان‌ها افتاده است.
داستان روایت زنی‌ست از سرنوشت خودش در موقعیتی مفروض، از نوع موقعیت‌هایی که در کتاب‌هایی مثل ۹۸۴ ، میرا، فارنهایت ۴۵۱ ، شهر شیشه‌ای و غیره خوانده‌ایم. داستان در ایالات متحده رخ می‌دهد و گروهی مذهبی افراطی کودتا کرده، دولت را سرنگون می‌کنند و قدرت را بدست می‌گیرند. در آن دوران مفروض یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بشر کاهش شدید تولید مثل است. ندیمه‌ها زنانی هستند که هنوز قابلیت باردار شدن دارند و آ ن‌ها را به خانه فرماندهان می‌فرستند تا از آنان بچه‌دار شوند. شخصیت اصلی داستان یکی از این ندیمه‌هاست. نویسنده به کمک قوه تخیل خود، فضایی بسیار عجیب خلق کرده است از یک حکومت تئوتراتیک خودکامه با جزییاتی درباره قواعد و قوانین و ابداعاتی که به خوبی در داستان گنجانده شده‌اند. شاید بتوان گفت اصلی‌ترین درونمایه داستان امید است. امیدی که در تحقیرآمیزترین و غیرانسانی‌ترین شرایط ممکن، گویی با تکیه بر غریزه تنازع بقا انسان را وادار میکند که ادامه دهد، که دست از زندگی نشوید. اما کتاب جنبه‌های جالب توجه دیگری هم دارد. یکی از آن‌ها که برای مخاطب ایرانی ممکن است جالب و متاسفانه آشنا باشد ترویج نوعی از ریاکاری‌ست. نکته دیگری که قابل توجه است اینکه علی رغم دور از ذهن بودن این اتفاق و آشنایی‌زدایی شدیدی که هنگام خواندن داستان با آن مواجه می‌شویم، رخ دادن چنین اتفاقی را می‌توان بسیار محتمل دانست. کافیست یکی از این بی‌خردی‌های جمعی که هرازچندی در گوش‌های از دنیا سر بلند می‌کنند - از هر نوعی که باشد مذهبی افراطی یا نژادپرست یا هر نوع گروه خودبرتربیننده دیگری - قدرتی بدست بیاورند و اوضاع مملکتی طبق میلشان بی‌ثبات باشد. مانند کابوسی که در این سال‌ها خاورمیانه را گرفته است. زمانی که نویسنده کتاب را خلق می‌کرده است دنیا هنوز حکومتی مانند داعش را به خود ندیده بود از این رو می‌توان خصلتی پیشگویانه نیز برای آن متصور شد. اما درباره ترجمه، لحن کتاب کمی زیاده از حد ادبی‌ست به طوری که از رمان امروزی انتظارش را نداریم. این لحن پرطمطراق و فاخر که بیشتر مناسب اشعار حماسیست و مدت زیادیست در رمانها استفاده نمیشود، کمی خواندن کتاب را سخت میکند. این کتاب توسط نشر ققنوس به ترجمه سهیل سمی در 463 صفحه منتشر شده و قیمت آن 38 هزار تومان است
روزنامه جهان اقتصاد ـ دوشنبه 30 مرداد 96
