هر روزی که می‌گذرد، نیاز به وجود کتاب‌های تحقیقی و تحلیلی شعر امروز بیشتر به چشم می‌خورد. خیل عظیمی از دانشجویان رشته ادبیات علاقه‌مند به شعر امروز که جهت نوشتن پایان‌نامه به شعر امروز می‌آویزند، نیازمند کتب مرجع در این مورد هستند که اغلب به دو سه کتاب موجود بسنده می‌کنند. از دهة پنجاه، کتاب دوجلدی «از صبا تا نیما»ی یحیی آرین‌پور و بعد از انقلاب «تاریخ تحلیلی شعر نو» شمس لنگرودی، سه دهه شاعران و گزاره‌های منفرد و ... علی باباچاهی و تألیفات دکتر کاووس حسن‌لی و دکتر تسلیمی و معدود مجلات ادبی، یگانه مرجع علاقه‌مندان به پژوهش در
زمینه شعر امروز هستند.
فقر منابع در زمینة بررسی‌های مربوط به شعر امروز باید آسیب‌شناسی شود و نهادهای فرهنگی مرتبط با شعر، دانشگاه‌ها و پژوهشگران ادبی نسبت به شناسایی و تشویق ناشران و مؤلفین اقدام کنند تا کتاب‌های ارزنده‌ای در زمینه جریان‌های ادبی دهه‌های اخیر چاپ و منتشر شود. کتاب‌هایی که از حالت فرقه‌ای و محفلی خارج و با دیدی وسیع و محققانه نوشته شده باشد و هیچ‌گونه حُبّ و بُغضی در بزرگنمایی یا پنهان کردن چهره‌ها نداشته باشد. همچنین با استناد به مدارک چاپ شده تنظیم و بدون پیش‌داوری در معرض قضاوت صاحب‌نظران گذاشته شود.
*
یکی از تازه‌ترین آثاری که به بخش مهمی از شعر امروز پرداخته، کتاب ارجمند «کوته‌سرایی، سیری در شعر کوتاه معاصر» است که توسط پژوهشگر و شاعر شیرازی «سیروس نوذری» مسئول حلقه نیلوفری انتشارات نوید شیراز چاپ و منتشر شده است.
این اثر، بهترین هدیه انتشارات ققنوس به علاقه‌مندان شعر امروز است که در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شده است. تلاش جناب سیروس نوذری، تلاشی دلسوزانه، دقیق و بی‌حب و بغض برای تدوین مأخذ و مرجعی جهت بررسی شعر کوتاه قابل ستایش است.
نوذری در این کتاب، تاریخچه شعر کوتاه را از دیروز تا امروز بررسی کرده است. خانه به خانه، کوی به کوی گشته؛ تمام مجلات ادبی و کتاب‌های منتشره شعر امروز را ورق زده، جریان‌های شعری را کاویده و هر حرکتی را در شعر امروز یافته و در این کتاب به نقد و بررسی و معرفی آن همت گماشته است. نوذری با دقتی عجیب و وسواسی شگفت، هر آنچه را که در دهه‌های اخیر به شعر کوتاه مربوط می‌شود دیده و برای ما معرفی کرده است. او ضمن آوردن نمونه‌های زیبایی از شعر کوتاه امروز، به معرفی شاعران آن پرداخته و در مورد جریان‌های شعری و سبک‌های جدید توضیح داده است.
چاپ اسامی شاعران و شعرهایشان در این ستون ممکن نیست. فقط می‌توان گفت اغلب شاعرانی که شعر کوتاه سروده و چاپ کرده‌اند، در این کتاب حضور دارند. این اثر، بهترین کتاب مرجع در شعر کوتاه و جریان‌های شعری امروز است که مطالعه آن را به تمام شاعران و پژوهندگان و دانشجویان توصیه می‌کنم. ضمن ارج نهادن به تلاش گرانسنگ سیروس نوذری، نمونه‌ای از بخش‌های این کتاب را با چند شعر کوتاه نقل می‌کنم و امیدوارم تمامی محققین عزیزی که در زمینه شعر امروز کتابی در دست تأْلیف دارند، با چاپ آن، دانشجویان علاقه‌مند به شعر امروز را دلگرم کنند. چرا که موج بسیار
ارزشمندی در دانشگاه‌های کشور برای شناسایی و بررسی شعر امروز و جریان‌های ادبی آن برخاسته که نشان از استقبال جامعة دانشجویی از شعر امروز دارد. و اگر تشویق اساتید عزیز راهنما به یاری دانشجویان بشتابد و پایان‌نامه‌های متعددی در این زمینه نوشته شود، بی‌شک در تثبیت شعر امروز و شکوفایی استعدادها مؤثر خواهد بود و مآخذ و منابع فراوانی در این زمینه در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
*
سیروس نوذری، بعد از پیشگفتاری جامع، بخش‌های سیزده گانه کتاب را در فهرست خود به این ترتیب نوشته است:
1ـ خسروانی و دیگر قالب‌های کهن
2ـ قالب‌های سنتی در شعر کوتاه معاصر
3ـ شعر کوتاه و شاعران نیمایی
4ـ دیگر شاعران شعر کوتاه
5 ـ جریان‌های شعر کوتاه
6 ـ انتشار هایکو، برگردان شاملو و ع. پاشایی
7ـ تأثیر هایکو بر شعر جهان
8ـ عوامل گسترش شعر هایکو
9ـ جریان‌های شعر کوتاه معاصر بعد از سال 1361
10ـ صدای پای ژانر شعر هایکو
11ـ شاعران کوتاه‌سُرا بعد از سال 1361
12ـ شعر کوتاه در وبلاگ‌ها
13ـ گزینه شعرهای کوتاه.
چند نمونه از شعر شاعران کوتاه‌سُرا:
وصیت/ و تو غزل/ نان را و نمک را حرمت بگذار/ چراغ را و آب را/ و از این پس خاک را/ چون غبار مشمار/ ما را مزار خواهد شد(ص 527 از منصور اوجی)
* ته تیز پری از بالش/ بیرون آمده بود/ پر را بیرون کشیدم/ و تماشایش کردم دیدم چهل سال است/ که با من خواب دیده است/ و چه بسا که خواب‌هایم را/ از من بیشتر به خاطر دارد. (ص536 ـ بیژن جلالی)
* تمر چسبانده‌ام بر گوشه پیشانی‌ام/ بر گونه‌ام نوشته‌ام لاهیجان ـ کوچه فرهنگ ـ پلاک1/ سرکار خانم پروانه نجدی/ دراز کشیده‌ام/ در صندوق اداره پست. (ص557 بیژن نجدی)
* قطره‌ام اما نمی‌دانم/ چرا و چگونه پیش از تو باریده‌ام. (ص558 غلامحسین نصیری‌پور)
* شیشه نوشابه شکسته/ لبریز از باران بهاری. (ص552 عباس کیارستمی)
* دستگیره را نگاه می‌کنی و/ قفل می‌شوی بر زبانم/ پیش از این/ نگاهت نمی‌کنم/ خسته می‌شوی (ص544 ایرج صف‌شکن)
* ناتمام/ شعری را ناتمام رها می‌کنم/ تا روز دیگر آن را به پایان برسانم/ روز دیگر وقتی شعر را می‌خوانم/ می‌بینم به پایان رسیده است (ص544 عمران صلاحی)
* مفرد/ جمع حالم گرفته است/ حالت گرفته است/ حالش گرفته است/ حالمان گرفته است/ حالتان گرفته است/ حالشان را می‌گیریم. (ص551 مجید کوهکن)
* دعوت/ دو چشم، حیران خاطرات سبز/ یک زبان، پر از حرف‌های نگفته/ دو گوش، آکنده از ناشنیده‌ها/ و یک مغز، سرشار وحشت سلاخ/ بفرمائید صبحانه حاضر است!
*
توضیح: می‌خواستم در خاتمه بگویم که نمونه شعرهای فرانو مثل شعر آخر و مطالبی در مورد شعر فرانو در این کتاب آمده است که برای علاقه مندان خواندنش را توصیه می‌کنم؛ گفتم خودستایی است، نگو. لذا حرفی در این مورد نمی‌زنم!
سه شنبه 30شهریور 1389 ـ 12شوال1431 ـ 21سپتامبر 2010 ـ شماره
