منبع: خبرگزاری کتاب ایران
جمعه ۱۴ دی‌ماه ۱۳۹۷
رمان «اسب‌ها هنوز در من شیهه می‌کشند» نوشته محمدرضا آریان‌فر اثری است که از بینامتنیتی برگرفته از یونان باستان بهره می‌برد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،رمان «اسب‌ها هنوز در من شیهه می‌کشند» نوشته محمدرضا آریان‌فر است؛ نویسنده‌ای که بیشتر با عنوان نمایشنامه‌نویس شناخته می‌شود. البته این مساله را می‌توان در فصل‌بندی‌های این رمان به خوبی مشاهده کرد چرا که فصل‌های رمان به عنوان پرده یکم و دوم و ... نوشته شده‌اند.
رمان «اسب‌ها هنوز در من شیهه می‌کشند!» دو فصل اصلی دارد که عناوین‌شان به ترتیب عبارت است از: «پاییز قبل از خاکسترشدن من می‌آید!» و «تنها باد از آتشِ چشم‌های تو خبر دارد!». نویسنده در این رمان برای بیان ماجرای خویش از بینامتنیتی قوی برگفته از تئاتر استفاده کرده است. داستان این رمان درباره دختری به نام مائده است که به دلیل مسائل خانوادگی با همسرش سالور که هنرمند و نقاش است، به مشکل بر می‌خورد. این مشکلات باعث زنده‌شدن دردهای دوران کودکی مائده می‌شوند. در پارکینگ محل سکونت او و همسرش یک گروه تئاتر مشغول تمرین نمایش «مده‌آ» که دربرگیرنده یکی از افسانه‌های یونانی است، هستند. مائده با دنبال کردن تمرین‌های این گروه متوجه شباهت‌های زندگی‌اش با مده‌آ می‌شود.
استفاده از بینامتنیت تکنیک ویژه‌ای برای بسط هر چه بهتر مفاهیم است. این تکنیک در سینما و تئاتر و ادبیات جایگاه ویژه‌ای دارد و استفاده از آن اشراف ویژه‌ای می‌طلبد. ارجاعات پررنگ ادبی به فضاهای تئاتر و نمایشنامه راهی برای بیان موازی مسائل قهرمانان رمان یا فیلم یا هر اثر هنری دیگری است که هنرمند برای بیان و توضیح غیرمستقیم قهرمان خویش از آن بهره می‌گیرد. دم‌دست‌ترین نمونه این کاربرد را می‌توان در فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی مشاهد کرد. این برنده اسکار با آوردن روایت‌های موازی از تئاتری که در حال اجراست بخش پرمخاطره و دراماتیک شخصیت‌های کلیدی خود را می‌سازد و تماشاگر را از تکرار مکررات بی‌نیاز می‌کند. اما مساله‌ای که این کارگردان هوشمند به آن توجه داشته انتخاب اثری است که قرار بوده این بینامتنیت بر اساس آن انجام گیرد؛ نمایشنامه‌ای که برای مردم چه در سطح داخلی و چه برون‌مرز اثری نام‌آشناست.
آریان‌فر از نمایشنامه «مده‌آ» برای پرداخت قهرمانش کمک می‌گیرد. مده‌آ شاهزاده‌خانمی یونانی بود که برای به سلطنت‌رسیدن همسرش تلاش زیادی کرد و از خودگذشتگی‌های مختلفی نشان داد اما همسرش عاشق دختر شاهِ کرئون شد و با او ازدواج کرد. مده‌آ هم برای انتقام لباس و تاجی آغشته به مواد آتش‌زا را برای عروس که کرئوسا نام داشت، فرستاد. کرئوسا نیز به محض به تن کردن لباس و به‌سر گذاشتن تاج، سوخت و کشته شد. مده‌آ سپس دو پسری را که حاصل ازدواجش با همسرش یاسون بودند، کشته و فرار کرد...
«مده آ» اثر قدرتمند نویسنده کلاسیک هم عصر سوفوکل و آشیل، اوریپید است که در بستر اجتماعی ساختارشکنی شکل می‌گیرد. پرداختن به مسئله زنان در بن‌مایه داستانی که وام‌دار اسطوره است و در بطن خود، اسطوره را نقض می‌کند.
شکی در درخشان بودن «مده‌آ» به عنوان یک اثر کلاسیک نیست اما باید دید مردم جامعه ما تا چه حد با این اثر و اسطوره آن آشنا هستند و قادر به همذات‌پنداری. آریان‌فر در این رمان به خوبی توانسته از پس روایت موازی قهرمان خود با این اسطوره کلاسیک یونان باستان بربیاید اما با انتخابی که برای بینامتنیت خود داشته طیف بسیار محدود و خاصی از خوانندگان را مخاطب هدف خود قرار داده است.
رمان «اسب‌ها هنوز در من شیهه می‌کشند» نوشته محمدرضا آریان‌فر به تازگی در 216 صفحه و شمارگان 550 نسخه به قیمت 21000 تومان از سوی نشر هیلا منتشر شده است.
گفتنی است؛ مجموعه‌نمایشنامه‌های «مکث روی ریشتر هفتم» و «دل و دشنه»، و همچنین کتاب‌های داستانی چون «زهور»، «نقل آخر»، «رقص با طوفان»، «خودم را در کوچه های اصفهان گم کرده ام» و «بانوی مه» از دیگر آثار آریان فر است.
