روزنامه ایران
بعضی از اتفاقات تاریخی به خاطر این شنیدنی و خواندنی‌اند که پس از گذشت سال‌ها از وقوع آن، مجدداً به دلایلی ظهور و بروز پیدا می‌کنند. شاید به همین دلیل است که خیلی‌ها دوست دارند بدانند ریشه اختلافات قومی، نژادی و حتی جغرافیایی یک سرزمین در کجاست و علت جنگ و درگیری در یک کشور چیست؟ رخدادهای اخیر اوکراین تا اندازه‌ای ریشه در گذشته‌های نه‌چندان دور این کشور دارد. به این معنا که روسیه در اواسط قرن 19 هوس کرده بود مجدداً در دریای سیاه به اراضی امپراتوری عثمانی دست یابد و «سواستوپول» مرکز فعلی کریمه را به تصرف خود درآورد: «ارتش‌هایی که آماده نبرد می‌شدند از نظر اندازه، سازماندهی، ترکیب، سنت و تجربه تفاوت بسیاری با هم داشتند. سربازان بریتانیایی، فرانسوی، روس، ترک و بعدها ساردنیایی جملگی قابلیت و اراده فوق‌العاده‌ای در تحمل سختی‌ها و محرومیت‌‌ها از خود بروز دادند...» (جنگ کریمه - ققنوس - 1392 - چاپ دوم - ص 23)
به همین خاطر نیکلای اول، تزار روسیه تلاش کرد مهار رودخانه دانوب و دریای سیاه را از چنگ عثمانی‌ها درآورد و خود آن را به دست گیرد و به این وسیله توازن قوا در اروپا را بر هم بزند. قدرت‌های اصلی اروپا حمله نیکلا - تزار روسیه - به ترکیه را گام نخست در تلاش برای تسلط بر سراسر قاره می‌دانستند و برای مقابله با او متحد شدند. و این‌گونه بود که جنگ کریمه آغاز شد. وقوع ناآرامی‌ها در اوکراین که از چند سال پیش منجر به اعتراضات خیابانی در کی‌یف پایتخت این کشور شده به نوعی یادآور کشمکش‌های قومی و نژادی در این کشور است. به‌ویژه بعد از درگیری‌های اخیر که نشانه‌های ستیز با حاکمیت روسیه در آن دیده می‌شود. بهتر است بدانیم بعد از فروپاشی امپراتوری اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 که منجر به استقلال جمهوری‌های این کشور پهناور شد، هر کدام از این کشورهای مستقل شده به نوعی به آتش زیر خاکستری تبدیل شدند که همواره در دل خود آبستن حوادثی بودند که هر لحظه بیم آن می‌رفت منجر به درگیری‌های نژادی و قومی شود. اوکراین یکی از آن کشورهاست که ریشه بیشتر موضوعات و اختلافات و درگیری‌های آن در شبه‌جزیره‌ای زیبا و توریستی به نام کریمه خلاصه شده است. این شبه‌جزیره سرزمینی است که در جنوب شرقی اوکراین و روسیه قرار دارد و از سه طرف به دریای سیاه محدود می‌شود. میخاییل گورباچف آخرین رهبر شوروی در سال 1992 هنگامی که تعطیلات خود را همراه همسرش در این سرزمین رؤیایی می‌گذراند توسط کمونیست‌های افراطی حبس خانگی شد و یا شهر تاریخی یالتا که متفقین در سال‌های پایان جنگ جهانی دوم آن‌جا گردهم آمدند و درباره جهان بعد از جنگ به تصمیم‌گیری پرداختند، در کریمه قرار دارد. کتاب «جنگ کریمه» مجلدی است از مجموعه تاریخی جهان که ریشه اختلافات این سرزمین را برای خوانندگان علاقه‌مند به تاریخ جهان با زبانی شیوا و ساده روایت می‌کند. قبل از ورود به مباحث این کتاب شاید بهتر باشد اشاره کوتاهی به این موضوع داشته باشیم که کریمه از ابتدا چگونه به اوکراین پیوست. مسکو این شبه‌جزیره را در سال 1954 به جمهوری سوسیالیستی اوکراین واگذار کرد. یعنی در واقع یک پیشکش گشاده‌دستانه که توسط نیکیتا خروشچف رهبر حزب کمونیست شوروی به کشور تحت‌الحمایه‌اش - اوکراین - صورت گرفت. رابطه خروشچف با اوکراین بسیار پیچیده بود. او روس بود و مدارج ترقی را در حزب کمونیست اوکراین طی کرد و در سخت‌ترین دوران پاکسازی استالین به ریاست حزب کمونیست در این منطقه برگزیده شد. اما دلیل اصلی انتقال کریمه چیزی بیش از یک گشاده‌دستی بود و بیشتر به دلایل آماری جمعیت انجام گرفت. پیش از جنگ جهانی دوم حداقل 300 هزار تاتار ساکن کریمه بودند، اما استالین آن‌ها را به خاطر همکاری با نازی‌ها در سال 1944 تبعید کرد. خروشچف که در پی گسترش ارضی اوکراین طرحی را آغاز کرده بود تا دهقانان اوکراین جایگزین تاتارها شوند یک دهه بعد که به جانشینی استالین رسید به این هدف مهم دست یافت. انتقال کریمه به عنوان نمادی از خیرخواهی و حسن‌نیت در سیصدمین سالگرد پیوستن اوکراین به روسیه تزاری صورت گرفت.
کتاب خواندنی «جنگ کریمه» ما را به اواسط قرن نوزدهم میلادی می‌برد و وقایع نبردی عظیم از نیروهای انگلیسی، فرانسوی و عثمانی از یک سو و روسی را از سوی دیگر بازگو می‌کند. نیکلای اول، تزار روسیه، تلاش می‌کند بر رودخانه دانوب و دریای سیاه مسلط شود و آن‌ها را از چنگ عثمانی‌ها بیرون بیاورد و توازن قوا را در اروپا به هم بزند. این نبرد علی‌رغم نداشتن دستاوردی مهم ولی از اهمیت خاصی برخوردار بود چرا که پس از جنگ واترلو انگلیسی‌ها با وجود گذشت بیش از یک قرن، درگیر جنگ جدی و عظیمی نشده بودند. جنگ کریمه موقتاً نقطه پایانی بر تلاش‌های توسعه‌طلبانه روس‌ها بود و معاهده صلحی که در پی آن منعقد شد قادر به حل شرایط ناپایداری نبود که به روسیه امکان آن را داده بود بخشی از سرزمین عثمانی را غصب کند. نبرد کریمه به نوعی اولین جنگ مدرن نیمه قرن 19 بود که در آن خبرنگاران توانستند توسط تلگراف اخبار خود را به مراکز خبری و رسانه‌ای خود ارسال کنند. تصاویر متعددی از این جنگ به ثبت رسیده که در نوع خود دیدنی‌اند. وقتی بدانیم روسیه در این جنگ شکست خورد، آنگاه تشویق می‌شویم بدانیم ریشه‌های اختلافات فعلی اوکراین و روسیه در چیست.
«جنگ کریمه» خاستگاه اختلافات نژادی و قومی رویدادهایی را بیان می‌کند که در حدود بیش از یک قرن بعد زبانه‌های اعتراض آن در این شبه‌جزیره به چشم می‌خورد چرا که مسکو با نگاهی به گذشته نه‌چندان دور در جهت احیای غرور از دست رفته خود تلاش می‌ک
