گروه انتشاراتی ققنوس | دلشوره طولانی؛ نقد رمان«والس یک نفره» نوشته ماه منیر کهباسی
 

دلشوره طولانی؛ نقد رمان«والس یک نفره» نوشته ماه منیر کهباسی

برای بسیاری از دل نگرانی ها معمولا پایانی وجود دارد، آنجا که مسئله منجر به دل نگرانی حل می شود، ظاهرا دیگر دلیلی برای تداوم آن وجود ندارد، اما گاهی پایان یک دل نگرانی، تازه شروع دل نگرانی مداومی است که می تواند تا پایان عمر با کسی که این تجربه را پشت سرگذاشته همراه باشد. مانند تجربه تلخی که شخصیت سایه، در داستان «والس یک نفره» نوشته ماه منیر کهباسی پشت سر گذاشته و در پایان ماجرا، به نوعی دامنگیرش شده است. از همان ابتدای داستان زندگی آرام سایه با ورود شخصیتی بنام«لی لی» که به گذشته زندگی شوهرش، «سام» ارتباط دارد، وارد مرحله تازه ای می شود. لی لی که برای انجام پاره ای از کارهایش از فرانسه به ایران برگشته، با سام هم تماس می گیرد. او و سام در گدشته ای که دور، همسایه و به نوعی علاقه مند به همدیگر بوده اند که اتفاق های زندگی آن دو را از هم دور کرده است، سام با سایه ازدواج کرده و حالا سه فرزند دارد و لی لی هم از ازدواج با شخصی به نام کامران خیری ندیده و بعد از مرگ کامران، به ایران برگشته است. سایه از حضور لی لی احساس خطر می کند و این احساس ناامنی تا پایان داستان بر فضای کلی آن سنگینی می کند. روایت های فرعی دیگری هم در داستان وجود دارد که گاه از متن اصلی پررنگتر می شود. مانند ماجراهای زندگی«دلناز» که همسایه سایه است و دوست صمیمی او محسوب می شود. دلناز، شخصیت نامتعادلی دارد و از نوعی افسردگی رنج می برد. او تقریبا همه جزئیات زندگی خود را برای سایه تعریف می کند و در بیشتر مواقع این دو با هم هستند. اگر بخواهیم دو محور اصلی داستان«والس یک نفره»را مشخص و معین کنیم، ماجرای اول به زندگی سایه و خانواده اش مربوط می شود و محور دوم، ماجراهای زندگی دلناز و گذشته اش است. محور حاشیه ای و فرعی کمرنگی هم به زندگی لی لی اختصاص یافته است. با آنکه به ماجراهای زندگی لی لی کمتر از ماجراهای زندگی دلناز پرداخته شده اما آوردن تکه هایی از زندگی لی لی در این اثر کاملا موجه است و با نیازهای طرح و پیرنگ این داستان ارتباط تنگاتنگ دارد. اما پرداختن بیش از حد به جزئیات زندگی دلناز که ارتباط مستقیمی با زندگی سایه در ارتباط با ماجرای اخیر ندارد، تا حدودی غیر موجه جلوه می کند. هر چند ممکن است نویسنده مدعی شود که ارتباط نزدیک سایه با زندگی متزلزل دلناز، ناخودآگاه زنگ خطر فروپاشی زندگی خودش را در درون او به صدا در آورده است. شاید برای همین است که او در مواجه با ماجراهای مرتبط با لی لی مدام به یاد حرفهای دلناز و اتفاق های اغلب ناگوار زندگی او می افتد. سایه و دلناز، دو دوست صمیمی با کمترین وجه اشتراک هستند. سایه پیش از این که سر و کله لی لی در زندگی اش پیدا شود، زندگی آرام و موفقی دارد. شوهرش، شغلی در ارتباط با حوزه فرهنگ، کتابفروشی دارد و فرزندانش؛ مامک و شاهکار هم در کنار تحصیل، دغدغه های فرهنگی دارد. (فرزند کوچکی بنام«سهیل» هم دارد که هم همواره شیرینی های دوران کودکی را برای خانواده به ارمغان می آورد.) البته نشانه های چندانی در داستان وجود ندارد که احساس خطر سایه بعد از ورود لی لی، موجه و منطقی جلوه کند. بیشتر برگرفته از نوعی حس زنانه است که وجود رقیب عشقی در حریم خانواده خود را احساس کرده است. با این حال، واکنش سایه در مقابل این مسئله بیش از حد جدی است و او به طور آشکار جبهه گیری می کند و به رقیب عشقی خود، نگاه های غضبناک و خصمانه ای دارد. همه این ها در حالی است که سام، شوهر سایه، حضور سرزده لی لی در زندگی اش، آن هم بعد از سال های نسبتا طولانی را امری کاملا عادی فرض می کند و واکنش خاصی نسبت به این مسئله ندارد. او بارها در مقابل پرسش های کنجکاوانه سایه، یادآوری می کند که هر چه بین او و لی لی بوده متعلق به گذشته های دور است و حالا هیچ گونه ارتباطی بین آنها نیست و قرار هم نیست بعد از آن باشد. اما گوش سایه به این حرفها بدهکار نیست و او مدام دل نگرانی های خود را دارد. در مقابل سایه، دلناز، زنی است که از همان ابتدای داستان حساس می کند همه گذشته اش را باخته و حالا هم چیزی برای از دست دادن ندارد. بنابر این، سایه و دلناز به ظاهر وجه مشترکی با هم ندارد اما ریسمان نامرئی بین این دو شخصیت وجود دارد که آنها را به هم پیوند می زند. سام بارها از سایه می خواهد به حرف های دلناز گوش نکند اما سایه بیشتر وقت خود را دلناز می گذراند و اگر هم در کنار هم نباشند، حرف هایش مدام در گوشش است و ماجراهای زندگی دلناز جلو چشم های او رژه می روند. در بخش های پایانی داستان، مرگ ناگهانی دلناز که با توجه به ویژگی های زندگی او تا حدودی محتمل بوده است، باز هم در زندگی سایه بی تاثیر نیست. البته مرگ دلناز با رفتن لی لی هم همزمان می شود و این دو اتفاق، تا حدودی، از میزان دلشوره های زندگی سایه می کاهد اما او در لحظه ای که کنار سام است و با هم خوب هستند به سام یادآوری می کند که هنوز هم احساس می کند لی لی از زندگی او خیلی دور نشده و هر لحظه ممکن است باز گردد.

چاپ اول(زمستان 1394)کتاب «والس یک نفره» نوشته ماه منیر کهباسی، در 295 صفحه با شمارگان 1100 نسخه و قیمت 15000 تومان از سوی انتشارات ققنوس در تهران چاپ و منتشر شده است

ثبت نظر درباره این نقد
عضویت در خبرنامه