کتاب «جهان‌بینی‌ها» (درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم) عمدتا خطاب به کسانی نوشته شده که برای نخستین بار به تاریخ و فلسفه علم برمی‌خورند. اگر این تبصره شامل حال شمای مخاطب هم بشود، به کنکاش در قلمرویی جذاب خوش آمدید! کتاب در این باره تصویری نسبتا کلی و جذاب از مناسبات تاریخ، علم و فلسفه ارائه می‌دهد.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)
پنج شنبه ۱ شهریور ۱۳۹۷
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)کتاب «جهان‌بینی‌ها» (درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم) نوشته ریچارد دِویت با ترجمه احسان سنایی اردکانی به همت نشر ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است.
این کتاب تنها اثر نویسنده‌اش محسوب می‌شود. ریچارد دِویت استاد فلسفه دانشگاه فیرفیلد آمریکاست. استقبال از اولین چاپ این کتاب در سال ۲۰۰۴ باعث شد تبدیل به یک کتاب درسی برای برخی دروس دانشگاهی شود. به همین دلیل دویت دست به کار تهیه ویراست دوم آن شد و این نسخه کامل‌تر در سال ۲۰۱۰ چاپ شد.
به گفته مترجم اثر در پیشگفتار آن، «جهان‌بینی‌ها» با وجود مقدماتی بودن مطالب و احاطه نویسنده بر مسائل، استدلالی بلند را علیه دست‌کم دو سوءِباور بنیادی راجع به سرشت علم و فلسفه شکل می‌دهد. به عبارت دیگر، کتاب پیش رو، را می‌توان درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم و علاوه بر آن، دعوتی به تعمق خواننده در دو قلمرو مذکور دانست.
این کتاب ۳ بخش کلی و ۲۹ فصل دارد که زیرمجموعه این ۳ بخش هستند. ۳ بخش مذکور عبارت‌اند از موضوعات اساسی، گذرا از جهان‌بینی ارسطویی به جهان‌بینی نیوتنی، پیشرفت‌های اخیر در علم و جهان‌بینی‌ها.
جهان‌بینی‌ها، صدق، مسلمات تجربی و مسلمات فلسفی/مفهومی، شواهد و استدلالات موید و مغایر، تز کواین - دوهم و دلالت‌هایی برای روش علمی، درنگ فلسفی: معضلات و معماهای مربوط به استقرا، ابطال‌پذیری، ابزارگرایی و واقع‌گرایی، ساختار عالم در چارچوب جهان‌بینی ارسطو، درآمدی بر المجسطی بطلمیوس: زمین همچون مرکز کروی‌شکل و ساکن عالم، داده‌های نجومی: مسلمات تجربی، داده‌های نجومی: مسلمات فلسفی/ مفهومی، منظومه بطلمیوسی، منظومه کوپرنیکی، منظومه تیکویی، منظومه کپلر، گالیله و شواهد برگرفته از تلسکوپ بخشی از 29 فصل کتاب است.
خلاصه‌ای از معضلات پیش‌ِ روی جهان‌بینی ارسطویی، مناسبات فلسفی و مفهومیِ نهفته در تدوین علم جدید، مروری بر علم جدید و جهان‌بینی نیوتنی، درنگ فلسفی: یک قانون علمی چیست؟، بسط و توسعه جهان‌بینی نیوتنی در حدفاصل سالیان ۱۷۰۰ تا ۱۹۰۰، نظریه نسبیت خاص، نظریه نسبیت عام، مروری بر مسلمات تجربی ریاضیات و تفاسیر نظریه کوانتوم، نظریه کوانتوم و موضعیت: EPR، قضیه بل و آزمایش‌های اَسپه، مروری بر نظریه تکامل، دلالت‌های فلسفی و مفهومی تکامل و جهان‌بینی‌ها: جمع‌بندی‌ها بخشی دیگر از 29 فصل را دربرمی‌گیرد.
کتاب پیش رو، ۴ ضمیمه هم دارد که به این ترتیب‌اند: فلسفه علم یا تاریخ علم؟، جهان‌بینی‌ها: امکان قرائتی تخصصی‌تر، جهان‌بینی‌ها یا پارادایم‌ها؟، «فلسفه»: چشم‌اندازی مطلق؟.
بخش اول کتاب مقدمه‌ای است بر برخی از مسائل اساسی تاریخ و فلسفه علم. این مسائل عبارت‌اند از مفهوم جهان‌بینی‌ها، روش علمی و استدلال، صدق، شواهد، تمایز بین مسلمات تجربی و مسلمات فلسفی/ مفهومی، ابطال‌پذیری و بازار گرایی و واقع‌گرایی. شرح روابط و پیوندهای متقابل این موضوعات در طول بخش‌های دوم و سوم کتاب آمده است.
در بخش دوم کتاب روند گذرا از جهان‌بینی ارسطویی به جهان‌بینی نیوتنی بررسی می‌شود و همچنین به ذکر نقشی که برخی مسائل فلسفی، مفهومی در اثنای این گذرا ایفا کرده‌اند پرداخته شده است. از این بین نویسنده توجه خاصی به برخی مسلمات فلسفی / مفهومی دارد که نقشی تعیین کننده در جهان ارسطویی دارند. بحث حول این باورها به شرح بسیاری از مسائل بخش اول کتاب و همچنین زمینه‌سازی برای بحث بخش سوم کتاب راجع به برهی مسلمات فلسفی/ مفهومی کمک می‌کند.
بخش سوم کتاب مقدمه‌ای است بر کشفیات و پیشرفت‌های اخیر خاصه در نظریه‌های نسبیت، کوانتوم و تکامل. همچنان که به بررسی این مسائل پرداخته می‌شود، مخاطب خواهد دید که این کشفیات و پیشرفت‌های جدید، تحولات چشمگیری در برخی از باورهای کلیدی می‌طلبند که تقریبا هر کسی در جهان غرب با آن‌ها بار آمده است و با تاکیدی که در بخش دوم کتاب بر نقش باورهای فلسفی/مفهومی در جهان‌بینی ارسطویی صورت گرفته، دیده می‌شود که برخی از آن باورهایی که دیرزمانی آن‌ها را به منزله مسلمات محرز تجربی تلقی می‌کرده‌ایم در پرتو پیشرفت‌های اخیر مسلمات فلسفی/ مفهومی نادرستی از آب درآمده‌اند.
در انتهای کتاب، در بخش یادداشت‌های فصول و منابع پیشنهادی، اطلاعات تکمیلی مرتبط با برخی موضوعات مورد بحث و همچنین پیشنهاداتی را برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوعات ارائه شده است.
در نهایت باید گفت، نویسنده کتاب «جهان‌بینی‌ها» با بررسی مصداقی سه جهان‌بینی شاخص اعم از جهان‌بینی ارسطویی، جهان‌بینی نیوتنی و جهان‌بینی معاصر تلاش دارد مخاطبش را به مصاف روزنه‌هایی رو به همین تلقی سنجیده‌تر از واقعیت ببرد. چراکه باور به اصل میان‌حالی نیز فی‌نفسه یک باور فلسفی ـ مفهومی است.
کتاب «جهان‌بینی‌ها» (درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم) نوشته ریچارد دِویت با ترجمه احسان سنایی اردکانی با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه در ۶۲۲ صفحه به قیمت ۶۵ هزار تومان از سوی نشر ققنوس منتشر شده است.
