...........................
خبرگزاری ایبنا
چهارشنبه 19 مرداد 1401
...........................
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «جامعه‌نگاری عهد قاجار» تالیف پریسا کدیور از سوی نشر ققنوس به چاپ رسید. پریسا کدیور که پیش از این کتاب «پرده‌نشینان عصر ناصری» را تالبف کرده بود حالا در تازه‌ترین کتابش سراغ مردم عصر قاجار رفته است: «روایت فراداستان و سرآمدان جامعه همواره رویکرد غالب تاریخ‌نگاری در ایران بوده است، رویکردی که، با پذیرش انحصاری عاملیت تاریخی و اجتماعی صاحبان قدرت و نخبگان فکری، تاریخ سیاسی و روشنفکری را سزاوار تاریخ‌نگاری دانشته است.»
کتاب «جامعه‌نگاری عهد قاجار» با گذر از تقسیم‌بندی‌های کلاسیک تاریخ‌نگاری و با اتخاذ روشی جدید در تاریخ‌نویسی اجتماعی، ضمن پرداختن به حوزه‌های مورد پژوهش در عرصه‌های عمومی زیست مردم، با نگاهی جزئی‌نگر به توصیف آداب و رسوم و زندگی در عهد قاجار می‌پردازد. نویسنده در مقدمه کتاب در شرح می‌نویسد: ««این کتاب با نگاهی بین‌رشته‌ای که مبتنی بر تاریخی‌سازی علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی و اقتصادی است، نوع جدیدی از روش‌شناسی مطالعات تاریخی را اتخاذ کرده که تلفیقی نوآورانه از تجربه‌های تاریخ‌نویسی مردم است.
اگرچه این شیوه از نگارش تاریخ خط سیر فراخی را طی می‌کند، با نگاهی جزئی‌نگرانه زندگی روزانه، مناسبات خانوادگی، کسب‌وکار و تفریح و سرگرمی، فرهنگ و اندیشه ایرانیان عهد قاجار را بررسی می‌کند. از این منظر پرداختن به جزئیات آداب و رسوم روزمره، مانند آداب مهمانی و معاشرت، غذا خوردن، ازدواج، سفر و امثالهم نه‌تنها به‌عنوان قطعاتی از پازل زندگی فردی و جمعی در آن دوره حائز اهمیت است، بلکه شرح کیفیت و چگونگی زندگی مردم عادی زوایای پنهان بستر فرهنگی و اجتماعی آن دوره را روشن می‌کند و می‌تواند به درک دقیق‌تر و وسیع‌تری از سیر تحولات اجتماعی و سیاسی دوره قاجار بینجامد. این نوع تاریخ‌نگاری حتی به ما کمک می‌کند که نگاه جامع‌تری به کامیابی‌ها و ناکامی‌های نخبگان فکری و رجال سیاسی در اصلاح جامعه قاجار داشته باشیم.»
عناوین کتاب شامل سرفصل‌هایی چون «نظام طبقاتی در دوره قاجار»، «ساختار اقتصادی دوره قاجار»، «ساختار شهری در دوره قاجار»، «خلق و خوی ایرانیان در دوره قاجار»، «اعیاد و آیین‌های ملی و مذهبی در دوره قاجار»، «پوشش و آرایش مردم در دوره قاجار و آداب و رسوم» و «روزمرگی‌های مردم عهد قاجار» است.
کدیور در این اثر به سفرنامه‌های سیاحان خارجی توجه ویژه‌ای داشته و از جمله با مراجعه به نگاه لیدی شل و گوبینو به مردم ایران آورده است: «لیدی شیل مردم ایران را مردمان زنده‌دل، فهمیده، و خوش مصاحبت معرفی می‌کند و برایش بسیار جالب است که در صحبت‌های خود از لطیفه‌های مختلف، شعر، ادبیات و تاریخ مثال می‌آورند. گوبینو نیز علاقه‌مندی ایرانیان به تاریخشان را چنین با تحسین وصف می‌کند:« در ایران با هرکسی و از هر طبقه برخورد نمایید مشاهده می‌کنید که تاریخ کشور خود را می‌داند... ایرانی ذاتا و فطرتا اطلاع از حوادث تاریخی را دوست می‌دارد...»
جامعه‌نگاری عهد قاجار بر آن است که چشم‌انداز جدیدی پیش روی علاقه‌مندان تاریخ اجتماعی ایران بگشاید و شاید هم آغاز مسیری تازه در روایتگری تاریخ مردم این سرزمین باشد، تاریخ‌نگاری داستان گشوده‌ای است که پایان ندارد. پرداختن به جزئیات آداب و رسوم روزمره مانند آداب مهمانی و معاشرت، غذا خوردن، ازدواج، سفر و امثالهم نه تنها به عنوان قطعاتی از پازل زندگی فردی و جمعی در آن دوره اهمیت پیدا می‌کند بلکه شرح کیفیت و چگونگی زندگی مردم عادی، زوایای پنهان بستر فرهنگی و اجتماعی آن دوره را روشن می‌کند و می‌تواند به درک دقیق‌تر و وسیع‌تری از سیر تحولات اجتماعی و سیاسی دوره قاجار بیانجامد.
این کتاب می‌کوشد مردم را از حاشیه به متن تاریخ‌نگاری بیاورد و با گذر از تقسیم‌بندی‌های کلاسیک تاریخ‌نگاری و با اتخاذ روش جدید در تاریخ‌نویسی اجتماعی ضمن پرداختن به حوزه‌های مورد پژوهش در عرصه‌های عمومی زیست مردم با نگاهی جزئی‌نگر به توصیف آداب و رسوم و زندگی در عهد قاجار می‌پردازند. روایت زندگی روزمره، مناسبات خانوادگی، کسب و کار و فرهنگ و اندیشه مردم عادی نه تنها زوایای پنهان بستر فرهنگی و اجتماعی آن دوره را روشن می‌کند، بلکه می‌تواند به درک دقیق‌تر و وسیع‌تر سیر تحولات اجتماعی و سیاسی دوره قاجار یاری رساند.
کتاب «جامعه‌نگاری عهد قاجار» تاریخ اجتماعی و زندگی روزمره مردم در دوران قاجار تالیف پریسا کدیور در 422 صفحه به بهای 150 هزار تومان از سوی نشر ققنوس روانه بازار کتاب شده است.
