....................
خبرگزاری ایرنا
دوشنبه 28 آذر 1401
....................
به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، کتاب روشنفکری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن در سال ۲۰۰۴ نوشته شده‌است. این کتاب شرحی است بر آرای اندیشمندان دوره روشنگری در حوزه‌های گوناگون و تاثیری که بر شکل‌گیری فرهنگ مدرن گذاشته‌اند.
لویی دوپره نویسنده کتاب، استاد بازنشسته دپارتمان مطالعات دینی دانشگاه ییل، در حوزه مدرنیته آثار مهمی در کارنامه خود دارد. پیشینه مذهبی او، آثارش درباره مدرنیته به معنای دقیق کلمه علمی‌اند و چندان اثری از پیش‌داوری‌ها و جانبداری‌های مذهبی در آن‌ها دیده نمی‌شود.
این نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است:
در کتاب حاضر برآنم به تحلیل برخی از ایده‌های راهنمای روشنگری بپردازم، به خصوص به ایده‌هایی که در شکل‌گیری مفروضات، نگرش‌ها و ارزش‌های خود ما موثر بوده‌اند. با ردیابی این ایده‌ها تا خاستگاهشان می‌توانیم امیدوار باشیم که از اصولی شناخت حاصل می‌کنیم که مدت‌ها مسلمشان دانسته‌ایم، اما اخیرا به پرسش گرفته شده‌اند. جنگ‌های فاجعه‌بار قرن بیستم، تحول اجتماعی آن، و معضل‌های زیست محیطی‌ای که ناشی از همان تکنولوژی‌ای بودند که بزرگترین پیروزی‌های این قرن را به بار آوردند ما را وادار می‌سازند تا بنیادهای اخلاقی آن را دوباره بررسی کنیم. به سبب پیامدهای مسئله‌ساز مفروضات روشنگری در عصر ما، حال بسیاری از اندیشمندان این مفروضات را نفی می‌کنند. ارزیابی خود من مساعدتر و نقدم نیز کمتر رادیکال خواهدبود.
اگر کسی اندیشه قرن هجدهم را به منزله عقل‌گرایی کنار بگذارد، سرشت آن را بیش از حد ساده کرده است. در واقع گرایش عقل‌گرایانه وجود داشت، اما گرایش‌های دیگری در جهت مخالف نیز وجود داشتند. می‌توانیم روشنگری را به منزله عصر احساساتی‌گری نیز توصیف کنیم. با بی‌اعتنایی به تنوع این جریان‌ها خود را در فرافکنی آرزوها و نفرت‌هایمان به تصویری خود ساخته از گذشته می‌اندازیم. برای فهم نسبتمان با روشنگری باید بکوشیم آن را همان‌طور که خود را در می‌یافت توصیف کنیم، حتی زمانی که تلاش می‌کنیم نقش آن را در شکل دادن زمان حال بفهمیم.
کتاب پیش‌رو شرحی توصیفی و انتقادی بر جنبش روشنگری است و تقریبا به تمام جوانب آن پرداخته و تاثیرش را در مقولات مختلفی چون فلسفه، هنر، ادبیات، تاریخ، سیاست، اخلاق و دین مشخص می‌کند. نویسنده این‌کتاب در مطالب خود نشان میدهد چگونه مؤلفه‌های روشنگری بر بنیادهای فکری فرهنگ مدرن سایه انداخته‌اند.
روشنگری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن شرحی توصیفی و انتقادی بر جنبش روشنگری است که تقریبا به تمام جوانب این جنبش می‌پردازد و تاثیر آن را در مقولات مختلفی چون فلسفه، هنر، ادبیات، تاریخ، سیاست، اخلاق و دین مشخص می‌کند و نشان میدهد که چگونه مولفه‌های روشنگری بر بنیادهای فکری فرهنگ مدرن سایه افکنده‌اند.
این کتاب در ۱۰ فصل تعریف و توجیهی موقتی، کیهانی متفاوت، معنای جدیدی از خودبودگی، به سوی برداشتی نوین از هنر، بحران اخلاقی، خاستگاه نظریات اجتماعی مدرن، علم نوین تاریخ، بحران مذهبی، ایمان فیلسوفان و تداوم و نوگری معنوی تقسیم‌بندی شده‌است.
قسمتی از متن کتاب
اما زمینه‌ای که دیدرو برای نظریه بیان نمادین فراهم کرد برای آینده زیبایی‌شناسی مهم‌تر بود. در حالی که رساله درباب زیبایی همچنان در قلمرو این منازعه کهن قرارداشت که آیا زیبایی مندج در شیء است یا در دیدگان ناظر، دیدرو از زاویه دیگری به موضوع نزدیک شد. خوانشی دقیق از توده درهم و برهم زبانشناسی، بلاغت و زیبایی شناسی موجود در نامه نشان میدهد که این عناصر گوناگون را تشابهی با بیان به هم پیوند داده است. هنر اصولا نه تقلیدی بلکه بیانگر و مُشعِر است.
در شعر، همان موضوع مستقیم منازعه با باتو، هر دو کیفیت در وارونگی ساختمان منطقیِ جملات معمول در گفتار معقول ظهور می‌یابند. توالی واژه‌ها در زبان‌های باستانی، مانند یونانی و عبری، نه از نحو منطقی، بلکه از ترتیبی پیروی می‌کند که در آن انطباعات ذهن گوینده را تحت تاثیر قرار می‌دهند. نحو شعری به طرز نمادین به ترتیب انطباعات اشاره دارد. سرشت در زمانیِ هر گفتاری ما را وادار می‌کند تا زبان را به اجزای کوچکتر بشکنیم.
زبان‌های مدرنِ علمی و متداول (بی‌تردید فرانسوی مدرن) این اجزا را در ترتیبی منطقی بازسازماندهی می‌کنند. این ترتیب، دیگر تاثیر آغازین انطباعات رابازتاب نمی‌دهند. شعر به تنهایی از طریق نمادپزدازی انطباعات ذهن در ترتیب واژگان، بر این کیفیتِ استدلالی و ترتیب‌مندی فایق می‌آید. همین که اشیا در شعر به زبان در می‌آیند، بازنمایی می‌شوند و شعر آن‌ها را به منزله بیانات نمادین ذهن می‌نمایاند. این سرشت مشعر زبان شعری نه‌تنها در ترتیب واژه‌ها، بلکه در صداهای آن‌ها در وزن اقترانشان نیز به چشم می‌آید. شعر «بافتنی از هیروگلیف‌ها، و جنگلی از نمادها»ست.
کتاب روشنفکری و بنیادهای فکری فرهنگ مدرن نوشته لویی دوپره با ترجمه سیدمسعود آذرفام با ۵۳۶ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۱۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات ققنوس منتشر شد.
