کتاب «فلسفه در شش ساعت و پانزده دقیقه» نوشته «ویتولد مارین گمبروویچ» با ترجمه «مجید پروانه پور» به تازگی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.
«ویتولد مارین گمبروویچ»، رمان نویس و نمایشنامه نویس لهستانی و یکی از چهره های برجسته ادبیات اروپای شرق است که به فلسفه نیزتسلط داشته است.
«فلسفه در شش ساعت و پانزده دقیقه» در واقع یادداشت های یکی از شاگردان حاضر در کلاس های فلسفه «گمبروویچ» است که از 27 آوریل تا 25 مه 1969، حول محور اندیشه های کانت، شوپنهاور، هگل، کی یرکگور، سارتر، هایدگر، مارکس و نیچه برگزار شده و در حقیقت بیانگر دیدگاه ها و نگرش شخصی «گمبروویچ» به تفکر نوین و بنیان گذاران آن است.
کتاب دارای شش فصل است و هر فصل خود، یک جلسه یک ساعته از کلاسهای درس نویسنده را شامل می شود. درس اول، دوم سوم کتاب به کانت، به عنوان آغازگر اندیشه مدرن اختصاص دارد و در درس اول نویسنده بعد از اشاراتی به اندیشمند قبل از کانت یعنی دکارت و نظریات اش و معرفی او به عنوان منادی اندیشه مدرن، به فلسفه کانت پرداخته و ضمن طرح سوالاتی آراء و آثار این اندیشمند (نقد خرد ناب و نقد خرد عملی) را مورد بررسی قرار داده است.
در درس دوم نیز ابتدا درباره احکام ترکیبی پیشین توضیحاتی داده سپس از روی طبقه بندی ارسطویی این احکام به کشف یا کانت یعنی استنتاج یک مقوله از هرکدام از این احکام پرداخته است: مقوله ایجاب، مقوله کثرت و مقوله وحدت.
در درس سوم نیز آرای کانت درباره سه مولفه نفس و کیهان و خدا تشریح شده اند و بر اساس آن چهر تعارض خرد ناب و دلایل هستی شناسی و نقد خرد عملی نیز بررسی شده اند.
درس چهارم و پنجم پیرامون شوپنهاور است و نویسنده تلاش کرده است دیدگاه شوپنهاور درباره اراده به زیستن را تشریح کرده و بیاموزد. در این درس «گمبروویچ» می پرسد: «منظور شوپنهاور از اراده به زیستن چیست؟» و در توضیح می نویسد: «او خود می گوید به این دلیل چنین کلماتی را به کار می برد که چیز بهتری به ذهنش نمی رسد. در حقیقت، این اراده بیشتر از آن که اراده به زیستن باشد اراده به بودن است، چرا که به اعتقاد شوپنهاور نه تنها انسان و حیوان خواهان زیستن هستند، بلکه صخره ای که برپاست و نوری که خاموش نمی شود نیز همان را می خواهند. شوپنهاور می گوید این همان نومن کانتی است، همان امر مطلق.»
نویسنده در درس پنجم تشخیص دو امکان شوپنهاور را را تشریح و بررسی کرده است: 1. آری گفتن به اراده به زیستن با مشارکت همه جانبه در زندگی و قبول سنگدلی ها و بی عدالتی های آن. 2. پرهیز از خودکوشی و رئی آوردن به مراقبه.
بخش نخست درس ششم درباره هگل است. «گمبروویچ» می نویسد: «تز بنیادین هگل چنین است: آنچه خردمندانه است واقعی است و آنچه واقعی است خردمندانه است.» سپس تز هگل را مورد بررسی قرار می دهد. در ادامه برای این که برداشت جزءنگرانه تری از طرز تفکر هگلی ارائه دهد درباره یکی از کتاب های مهم هگل، یعنی پدیدارشناسی ذهن صحبت کرده است. همچنین نویسنده در بخش های دیگر این درس به کی یرکگور به عنوان آنتی تز خود هگل، اگزیستانسیالیسم که مستقیما از حمله کی یرکگور به هگل متولد شد، اختیار نزد سارتر، هایدگر، اگزیستانسیالیسم از دیدگاه هایدگر، مارکس و مارکسیسم پرداخته است.
