روزنامه اعتماد ملی
ایش جزئیات خبر / زمان مخابره خبر :5/3/1386 13:44:0 تعداد بازدید کنندگان خبر:43
--------------------------------------------------------------------------------
مصائب فرهنگ - مجید یوسفی
بیشتر از یک قرن است که جامعه جهانی علی‌الخصوص صاحبان اندیشه به مباحث فرهنگ و مفاهیمی که ذیل آن قرار می‌گیرد توجه وافر نشان داده است. فرهنگ هر چقدر که از نگاه اندیشمندان یک اسم خاص باشد در هر حال یک اسم معنی است و می‌تواند مفاهیم گسترده‌ای را در برگیرد.
به تقریب آدورنو و هورکهایمر از اولین کسانی بودند که به مطالعات فرهنگی بطور خاص توجه نشان داده‌اند اما پس از آن در چند دهه اخیر حوزه فرهنگ به مباحث بین رشته‌ای تبدیل شده است از دیدگاه نویسندگان این کتاب، مطالعات فرهنگی، مطالعه‌ای به صورت آکادمیک است اما واقعیت این است که اصلا هیچ توافقی بر سر این که منظور از فرهنگ به طور دقیق چیست در بین علما وجود ندارد. نویسندگان این اثر می‌گویند مردم دغدغه لا‌اقل فرهنگ ملی‌شان را دارند و در عین حال نگران آنند که آیا در مقام فرد برای تداوم زندگی به اندازه کافی با فرهنگ هستند آنها همچنین در خصوص ممکن و مطلوب بودن زندگی در جامعه‌ای <چند فرهنگی> اندیشه‌ورزی می‌کنند. اقتصاددانان و سیاستمداران نیز درباره <صنعت‌های فرهنگ سازی> و دورنماهای بهبود اقتصادی فرهنگ محور تامل می‌ورزند. ما نیز در حرفه خود به عنوان استادان دانشگاه به فرهنگ فکر می‌کنیم آن گاه که دلواپس سازماندهی اداری مطالعات فرهنگی در دانشگاهایمان می‌شوند.
اما همین مساله که فرهنگ مفهومی است گسترده و دایره شمول آن آنچنان هست که به هر مقوله‌ای نزدیک می‌شود خود ابهاماتی را برای همگان ایجاد نموده است. ریموند ویلیامز نظریهپرداز انگلیسی می‌گوید: عبارت فرهنگ یکی از دو یا سه واژه بسیار پیچیده در زبان انگلیسی است و جالب است که این پیچیدگی در هیچ‌جا به اندازه کوشش‌های خود ویلیامز برای تعریف نحوه کاربرد فرهنگ بارز نیست.
با این همه می‌بینیم که حوزه فرهنگ به تدریج در همه رشته‌ها جا پایی گذاشته است و می‌خواهد دیگر رشته‌ها را با هم نزدیک سازد اما باز هم این نزدیکی به معنای مطلقیت آن مفاهیم نیست. فرهنگ ممکن است دایره شمول آن به شیوه آشپزی یک جامعه متمرکز شده باشد، یا عادات غذا خوردنشان، دینشانو ورزش‌هایشان باشد با <فرهنگ بودن> ممکن است به معنای توانایی تشخیص ارجاعات بینامتنی به تی‌اس‌الیوت باشد. اما همچنین امکان دارد به معنای توانایی اثر گذاشتن بر لهجه طبقه بالا باشد.
چند فرهنگ گرایی ممکن است به معنای رواج ادبیات غیر بومی در مدارس یا فیلم‌های خارجی در تلویزیون ملی باشد و نیز امکان دارد به معنای تغییرات عمده در شیوه‌های ملی منحصر به فرد انجام دادن امور باشد. بهبود اقتصادی فرهنگ محور احتمالا به تئاتر، تولید فیلم یا آموزش عالی دخلی دارد اما ممکن است به این معنا نیز باشد که مردم تحریک شوند سبک زندگیشان را به عنوان چیز جالبی برای صنعت توریسم به فروش رسانند در کنار تعابیر محققان معتقدند که حتی بین کلمات <مطالعات< >فرهنگ> و <فرهنگی> نیز معنایی متعددی از آن استخراج می‌شود.
مطالعات می‌تواند یک مفهوم بین رشته‌ای یا فرا رشته‌ای نبوده و می‌تواند قرائت‌های مختلفی از آن شود. مطالعات ادبی، مطالعات سیاسی و مطالعات عامه مهمترین تعبیری است که از آن دریافت می‌شود هر کدام از این معانی خود روابط بین رشته‌ای مختلفی از آن می‌شود.
مولفین برای تبیین نظریات خود از اندیشمندان چون استوارت‌هال، تری ایگلتون، گرین بلا‌ت، هوگارت، فوکو، دریدا، بارت، آلتوسر، امبرتو اکو، لوی استراوس ... استفاده کرده‌اند.
