خبرگزاری کتاب
«شاه عباس: پادشاه سنگدلی که به افسانه بدل شد» نوشته دیوید بلو با برگردان شهربانو صارمی منتشر شد. این کتاب افزون بر شرح زندگانی شاه عباس و دستاوردها و گاه ناکامی‌های او، درصدد است جایگاه شاه عباس و اهمیت وی را نه تنها در تاریخ ایران و جهان اسلام، بلکه در تاریخ اروپا و غرب نشان دهد.-
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شاه عباس پنجمین فرمانروای سلسه صفوی بود که در سال 1501 به قدرت رسید و ایران را برای نخستین‌بار پس از تصرف اعراب درون مرزهای تاریخی خود از نومتحد ساخت. درک چالش‌هایی که شاه عباس با آن مواجه بود بدون اطلاع از وقایع سال‌های 1501 تا 1587 هنگامی که در هفده سالگی با نوعی کودتا بر تخت سلطنت نشانده شد، ممکن نیست. دو فصل نخست این کتاب به این امر و نیز تولد و پرورش شاه عباس می‌پردازد.
فصول بعدی نشان از قاطعیت و قساوتی حیرت‌آور دارد، شاه جوان دست به کار می‌شود تا برای بقای دولت بر چالش‌ها غلبه کند. به تفضیل از اعدام‌های شتابزده می‌گوید، از سرکوب شورش، اصلاحات نظامی و اداری که هرج و مرج داخلی را پایان می‌بخشد و حکومت مرکزی قدرتمندی به وجود می‌آورد. همچنین در این فصول توضیح داده می‌شود که چگونه شاه عباس با یک رشته عملیات نظامی، ابتدا در برابر ازبک‌ها و سپس در مقابل عثمانی، کشور را از اشغال خارجی آزاد کرد.
کشمکش با عثمانی شاه عباس را ترغیب کرد تا باب روابط با اروپا را بگشاید، این مسأله که یکی از مضامین اصلی کتاب است. هدف اصلی آن نیز دست یافتن به توافق برای اجرای عملیات نظامی علیه دشمن مشترک، یعنی عثمانی بوده است. این امر هرگز حاصل نشد و شاه عباس احساس کرد، اتریش و اسپانیای هابسبورگ که بیشتر امیدهایش را به آن‌ها بسته بود به نحو بدی او را مأیوس کرده‌اند.
نویسنده این کتاب که چهل سال پیش به اصفهان سفر کرده است، از نزدیک مشاهدات خود را بازگو می‌کند. منبع اصلی کتاب ایرانی او «تاریخ عالم آرای عباسی » است که به دست وقایع‌نگار رسمی شاه عباس، اسکندربیگ منشی به رشته تحریر درآمده است و سرتاسر دوران عباسی را در بر می‌گیرد.
دیوید بلو می‌گوید: «شاه عباس فرمانروای مستبد و روشن‌بین ایران بود. او بر قوای فئودالی که کشور را تکه تکه کرده بودند غلبه کرد و حکومت مرکزی قدرتمندی تشکیل داد. او اقتصادی در حال زوال را با ایجاد امنیت، پول رایج با ثبات و زیرساخت‌های اقتصادی بسیار پیشرفته احیا کرد. بنا به دلایل استراتژیک و تجاری و نیز از آن جهت که چشم به خارج داشت و فارغ از تعصب بود، روابط گسترده‌ای با اروپای مسیحی برقرار کرد. دستاوردهای شاه عباس لقب «کبیر» را که در ایران در تداول عام به دنبال نام او می‌آید کاملا توجیه می‌کند. او به راستی فرمانروای دوران اسلامی ایران است که چنین لقبی گرفته است.»
وی در ادامه می‌نویسد: «با وجود این، تا کنون هیچ زندگینامه‌ای به زبان انگلیسی در مورد شاه عباس نوشته نشده بود، این کتاب در صدد است نشان دهد که چرا این امر یک غفلت جدی محسوب می‌شود. شاه عباس نه تنها اهمیت به سزایی برای ایران و جهان اسلام دارد بلکه بخشی از تاریخ اروپا است و به سهم خود شخصیتی جذاب دارد. از این گذشته بیشتر رویدادها و تحولاتی که در زمان سلطنت شاه عباس رخ داد ارتباط آشکاری با روزگار ما دارد.»
نویسنده کتاب می‌گوید: «من کاملا به ارزش تاریخ روایی باور دارم هم به این دلیل که یک داستان خوب ارزش بازگو کردن دارد و هم به این علت که هر نوع عملی تنها وقتی می‌تواند چنان که درخور است فهمیده شود که در یک چارچوب روایی قرار گیرد. به همین دلیل ترجیح داده‌ام روایت را با صحبت درباره جنبه‌ها و ویژگی‌های مهم دوران سلطنت شاه عباس از هم نگسلم اما در فصول پایانی جداگانه و به طور کامل به این امر می‌پردازم. »
همان‌طور که عنوان فرعی این کتاب نشان می‌دهد، شاه عباس اواخر عمر به شدت بی‌رحم شد، به عمد خود را خوف‌انگیز نشان می‌داد تا همچنان بی چون و چرا از او اطاعت شود. در کشتن افرادی که آنان را تهدید می‌انگاشت تردید نمی‌کرد و غالبا شورش‌ها را با نهایت خشونت و سبعیت سرکوب می‌کرد به ویژه در گرجستان.
همچنین مشکوک به پارانویا (شکاکیت) نیز بود که موجب شد پسر بزرگ خود را به قتل برساند و دو پسر دیگرش را نابینا سازد. درباره پسر ارشدش بعدها چنان احساس ندامت عمیقی به او دست داد که دچار افسردگی شدیدی شد. او هر چه بود به گفته اسکندربیک منشی، مرد تناقض‌ها بود.
چاپ نخست «شاه عباس: پادشاه سنگدلی که به افسانه بدل شد» در 327 صفحه، با بهای 11 هزار تومان به کوشش انتشارات ققنوس منتشر و در دسترس علاقه‌مندان به کتاب‌های تاریخی قرار گرفته است.
