تازه‌های نشر «ققنوس» در حوزه اندیشه: روزنامه شرق 1396/2/7

از وجود به موجود
«از وجود به موجود» در میان آثار لویناس اهمیت برجسته‌ای دارد. اهمیت این اثر از آن‌رو است که در سیر فکری لویناس، نخستین کتابی است که بسیاری از مضامین و دغدغه‌های او را نشان می‌دهد؛ برآمدن و جداشدن سوژه و سوبژکتیویته از وجود محض و بی‌نام‌و‌نشان، مواجهه با دیگری و استعلا به ساحت غیریت، زمان و نسبت آن با سوبژکتیویته و دیگربودگی، دلالت‌های هستی‌شناسانه و فراهستی‌شناسانه احوال، رابطه دوگانه و نه‌چندان سرراست با پدیدارشناسی و میراث پدیدارشناسانه هوسرل و هایدگر و شاید از همه مهم‌تر گذر از وجود به موجود که در عنوان این کتاب نیز انعکاس دارد.
این دومین کتابی است که از لویناس به فارسی ترجمه شده است. پیش از این ترجمه کتاب اخلاق و نامتناهی (گفت‌وگوی فیلیپ نمو با لویناس) توسط مراد فرهادپور و صالح نجفی در اختیار مخاطبان فارسی‌زبان قرار گرفته است. «از وجود به موجود» همچون دیگر آثار لویناس کتاب آسان‌فهمی نیست. همانطور که در مقدمه مترجم انگلیسی آمده است: «در این کتاب شاهد روشن‌سازی موضوعاتی کاملا نامتعارف هستیم، اعیانی مانند شب، عناصر محسوس شکل‌نیافته، نور، غذا، جامه و چهره؛ احوال سوبژکتیویته نظیر بی‌خوابی، خواب، هراس، سرگیجه، اشتیاق، خستگی و کاهلی. این اعیان و احوال سوبژکتیو موضوع نوعی تحلیل قصدی قرار می‌گیرند که می‌کوشد essence آنها را essence به‌معنای فعلی آن یعنی نحوه هستی آنها را روندها یا حرکت‌های درونی‌ای را که این اعیان از طریق آنها شکل می‌گیرند و انسجام پیدا می‌کنند، تشریح کند.
اینها بی‌تردید پدیدارهایی گریزپا هستند؛ عیان‌کردن آنچه در این پدیدارها روی می‌دهد مستلزم باریک‌بینی فوق‌العاده و مهارت در توصیف است.» کتابی که با چنین اعیان بی‌شکلی سروکار دارد چقدر متباین است با فلسفه‌ای که دست به روشن‌سازی ساختارهای مقولی اعیان عینی می‌زند. در این کتاب رابطه با وجود، خستگی و لحظه، قصدها، وجود بدون جهان، وجود بدون موجود و نهست، در راه زمان با نگاه لویناس بررسی شده است.

مبانی تاریخ هنر
این کتاب درآمدی است مختصر و آسان بر تاریخ هنر برای خوانندگان عام و دانشجویان و به‌ویژه آنها که برای نخستین‌بار به مطالعه تاریخ هنر می‌پردازند. کتاب شامل تصاویر گوناگونی از آثار هنرمندان شناخته‌شده جهانی است و به معرفی مفاهیم، موضوعات و مباحث اصلی تاریخ هنر می‌پردازد.
در این کتاب می‌توان پاسخ پرسش‌های «هنر و تاریخ چیست؟ روش‌های اصلی هنر با روانکاوی، نشانه‌شناسی و مارکسیسم چیست؟ جهانی‌شدن و پسامدرنیسم چه تاثیراتی بر هنر نهاده و چه تغییراتی در آن ایجاد کرده‌اند؟ و...» را تا حدودی یافت. نویسندگان ضمن معرفی رویکردهای غالب در تاریخ هنر تلاش می‌کنند بنیان‌های نظری هر یک از قلمروهای هنری را با زبانی ساده و قابل‌فهم تبیین کنند، تاثیرگذاری‌های نحله‌های فکری را برشمارند، فواید و گاه کاستی‌های به‌کارگیری این نظریه‌ها را با ذکر مثال نشان دهند و راه پیگیری مطالعات بیشتر را هموار کنند. «مبانی تاریخ هنر در حکم جعبه ابزاری از مفاهیم، ایده‌ها و روش‌های لازم برای درک هنر و تاریخ هنر است. این کتاب دانش و مهارت‌های موضوع-محور خواننده را غنا می‌بخشد و امکان کندوکاو در معضلات و مجادلات مطرح در تاریخ‌های هنر را فراهم می‌آورد.»

مبانی انسان‌شناسی
«انسان‌شناسی نوعی ماجراجویی است و این فرصت را در اختیار شما قرار می‌دهد تا دنیاهای دیگری را کشف کنید که زندگی در آنها بر اساس برداشت‌های متفاوتی از روند طبیعی امور جریان دارد، یعنی با اموری که شما بدیهی می‌انگارید متفاوت است. این علم باعث می‌شود از ترس محبوس‌ماندن در قفس تنگ زندگی روزمره خود فرار کنید. اما انسان‌شناسی صرفا فرار از روزمرگی نیست، بلکه برای فهم آن به تلاش بسیار نیاز دارید.» کتاب «مبانی انسان‌شناسی» با این مقدمه شروع می‌شود و راهنمای مناسبی برای دانشجویانی است که برای نخستین‌بار با مقوله انسان‌شناسی مواجه می‌شوند. این کتاب مفاهیم اساسی انسان‌شناسی را بررسی می‌کند و به سوالاتی از این دست می‌پردازد: «انسان چیست؟ چگونه می‌توانیم تفاوت‌های فرهنگی را از تفاوت‌های فیزیکی تشخیص دهیم؟ فرهنگ چیست؟ انسان‌شناسان چگونه به مطالعه فرهنگ می‌پردازند؟ نظریه‌ها و رویکردهای مهم که امروزه از آنها استفاده می‌شود، کدامند؟ این نظام در طول زمان چگونه تغییر کرده است؟». در این کتاب به مباحثی همچون مواجهه با تفاوت‌های فرهنگی، برداشت نادرست از تفاوت فرهنگی، باید‌ونبایدهای اجتماعی، انسان‌شناسی انتقادی، انسان‌شناسی، تاریخ و استعمارطلبی و موضوعاتی نظیر «فرهنگ و زبان»، «فرهنگ و فرد» و «نظام‌های سیاسی آفریقا» پرداخته شده.