خبرگزاری ایرنا
پنجشنبه 27 بهمن 1401
....................
به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، کتاب «مدرنیته مشروع است»؛ بازسازی و بررسی منازعه مشروعیت عصر جدید، در اصل نسخه‌ای جرح و تعدیل شده از رساله دکتری سیدمسعود آذرفام است. در این کتاب به یکی از بنیادی‌ترین منازعات فکری غرب مدرن در باب ماهیت سنت و مدرنیته پرداخته شده‌است. بخش اعظم آثار پژوهشی این رساله به زبان آلمانی است، و نویسنده در برخی منابع ناگزیر شده به ترجمه‌های انگلیسی بسنده کند.
مفهوم نوآیین بحران با ظهور مدرنیته موضوعیت پیدا می‌کند و همان‌طور که مورخان تاریخ اندیشه نشان داده‌اند، پیش از آن اندیشیدن به بحران و به تبع آن تکوین مفهوم بحران در گفتمان اجتماعی-سیاسی محلی ازاعراب نداشته است. طبیعی است در جهانی که مقوله مشیت سیطره دارد، انسان حتی وقایع ناگوار را هم برآمده از حکمت الهی می‌بیند و آن‌ها را امتحانی تلقی می‌کند که می‌تواند او را به سعادت اخروی رهنمون سازد.
اوضاع برای ایرنانیان بسیار متفاوت با غربیان بوده و هست. مدرنیته به عنوان پدیده‌ای تاریخی به تدریج و در طی قرن‌ها از دل تحولاتی در مغرب زمین پدید آمد و در نتیجه ارتباطی ارگانیک با تمام ساحات حیات تاریخی غربیان داشته است. ایرانیان بی‌آنکه فهمی از تاریخ منطق تحولات قرون اخیر در اروپا داشته باشند، به ناگاه در طی تقابل‌هایی، غالبا در بحبوحه جنگ‌ها، دریافتند که عالمی جدید شکل گرفته است و بی‌آنکه فرصتی برای تامل بیابند، به دلیل متعلقات منحصربه فرد این عالم که ما حصلش قدرتی مطلق‌العنان بود، خواه‌ناخواه خود را تحت سیطره آن یافتند.
قسمتی از متن کتاب
به باور بلومنبرگ می‌توان کل ساختارهای بنیادین آثار کافکا را در تجربه پدری بسیار نیرومند او بازجست. چراکه این پدر واجد همه مشخصه‌هایی است که قدرت‌های بی‌نام و نشان کافکا در رمان‌ها و روایت‌هایش در اختیار دارند. پدر مطلقی که ذیل قدرت و حکمرانی او همه واقعیت‌های قابل اعتماد دیگر بر باد می‌روند و تنها احساس پوچی‌ای بی‌پایان می‌ماند. بلومنبرگ با توجه به مضمون نامه کافکا این پرسش بنیادین را مطرح می‌سازد که آیا این «مرد غول‌پیکر»، «میزان و ملاک همه امور» و «واپسین مرجیعت» که هر کاری را کمابیش «بی‌دلیل» انجام می‌دهد، واقعی است یا اسطوره؟ بر همین اساس بلومنبرگ در برابر تفاسیر روانکاوانه می‌کوشد شخصیت پدر را به آگاهی از تعالی نزد کافکا پیوند بزند.
به گمان بلومنبرگ، با توجه به این‌که کافکا این‌نامه را وقتی می‌نویسد که مردی سی و شش ساله است، خوف و رجای او در برابر پدر به منزله یک شخص بی‌معناست؛ برعکس، به نظر می‌رسد لحن و مضمون این نامه تا اندازه زیادی بر آگاهی‌ای بسیار بنیادین و دیرینه از امرمطلق ابتنا دارد؛ آگاهی‌ای که تصورات مذهبی یهودیت، مذهبی که کافکا در آن بالیده است، نتوانست محققش سازد و در نتیجه او جای خالی مطلقِ مذهبی را در درجه نخست با پدر و سپس با تصاویر و نمادهای متغیر آثار ادبی‌اش آکنده ساخته است.
کافکا بنا به گفته خودش در جهان سوم می‌زید، جهانی که بیرون از قلمرو استعلاست و در عین حال تصویری از مطلق در آن حضور دارد. بلومنبرگ در اینجا این پرسش را مطرح می‌سازد:«آیا این جهان همان جهان سکولاری نیست که ما در آن زندگی می‌کنیم؟ در اینجا شاهد آنیم که بلومنبرگ بر نظریه مدرنیته و نظریه اسطوره خویش که بعدها در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به شکلی مسبوط و منسجم سامان داده نمی‌شود، پیش‌دستی می‌کند. او در تفسیر خویش از نامه کافکا عنوان می‌کند که این تجربه پدری به هیچ وجه تجربه‌ای شخصی نیست، بلکه تجربه وضع بشر است که در قالب اسطوره پدر بازتاب می‌یابد.
کتاب مدرنیته مشروع است؛ بازسازی و بررسی منازعه مشروعیت عصر جدید، نوشته سیدمسعود آذرفام به‌تازگی در ۲۴۸ صفحه، با شمارگان ۷۷۰ نسخه و قیمت ۹۵ هزار تومان توسط انتشارات ققنوس منتشر شد.
