.........................
خبرگزاری مهر
شنبه 19 آبان 1403
........................
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ایرانشهر؛ تاریخ و تمدن ساسانی» نوشته تورج دریایی به‌تازگی با ترجمه مهناز بابایی توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است.
این‌کتاب دربرگیرنده ترجمه مقالات انگلیسی تورج دریایی درباره تاریخ ساسانیان است. این‌مقالات ۲۱ نوشته هستند که بازه زمانی مورد بررسی‌شان قرن سوم تا هفتم میلادی است. این‌مجلات با همراهی دریایی انتخاب شده‌اند و پیش‌تر در مجلات و مطبوعات انگلیسی‌زبان به چاپ رسیده‌اند.
چینش مقالات کتاب پیش‌رو طوری است که روندشان از نظر تاریخی با شکل‌گیری شاهنشاهی ساسانی توسط اردشیر بابکان در نیمه نخست قرن سوم شروع شده و به فروپاشی حاکمیت ساسانیان در نیمه سده هفتم و سپس تداوم برخی سنت‌های اداری و فرهنگی ایران ساسانی در سده‌های میانی برسد.
نوشته‌های مندرج در این‌کتاب ۴ گروه‌اند؛ گروه اول مقالات مربوط به برآمدن ساسانیان و استقرار حکومت آن‌هاست. گروه دوم مقالات مربوط به پیوندهای سیاسی و تجاری ساسانیان و همسایگانشان هستند. مقالات نوع سوم، درباره تاریخ و فرهنگ دوره میانی ساسانیان در سده‌های پنجم و ششم هستند و گروه چهارم مقالات هم درباره اواخر دوران ساسانیان از سلطنت خسروپرویز تا سقوط این‌سلسله تاریخی هستند.
۲۱ مقاله مندرج در کتاب «ایرانشهر؛ تاریخ و تمدن ساسانی» به این‌ترتیب‌اند:
«در جستجوی زمان از دست‌رفته: فرَتَرَکه‌ها و تبارشناسی ساسانیان»، «اردشیر پابگان و برآمدن ساسانیان»، «اردشیر ارگبد: منابع اقتصادی و مالی ساسانیان در قرن سوم میلادی»، «ملکه دینَگ در مراسم دیهیم‌ستانی»، «تَدمُر و ساسانیان در قرن سوم میلادی»، «ارمنستان و ایران: تولد دو ملت در اواخر عهد باستان»، «ایران و روم: تاریخ و دیدگاه ایدئولوژیکی»، «بازارها، بازرگانان و تجارت در ایران باستان متاخر»، «دو پادشاه ایرانشهر: یزگرد بزهکار و بهرام گور در سنت خدای نامگ»، «مزدک و سوسیالیسم اواخر عهد باستان»، «استخوان‌های خسرو انوشیروان: جغرافیای مقدس تیسفون»، «متن فارسی میانه سورْ سخن و درباره متاخر ساسانی»، «سازنده جهان بی‌بیم: ملاحظاتی در باب سکه طلای خسرو انوشیروان»، «سلطنت ابدی: نگاهی به مفهوم سجع PD روی درهم‌های نقره خسروپرویز»، «خسروپرویز و اسکندر مقدونی: شواهدی از تقلید پادشاه ساسانی از اسکندر»، «خسرو پرویز در متن پهلوی ماهِ فروردین روزِ خرداد»، «شاهنشاهی ساسانی»، «وقتی پایان نزدیک است: ارتش‌های بدوی و شاهان پادگان‌ها در ایران باستان متاخر»، «پایان ایرانشهر: سقوط شاهنشاهی ساسانی»، «ساسانیان و جهان باستان متاخر» و «زرتشتیان در دوران پساساسانی».
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
مهرنرسی به همراه همسرش در زمان پادشاهی بهرام پنجم تا زمان رسیدن یزدگرد دوم به مقام پادشاهی چندین سال در آتشکده ماند. پس از آن، مهرنرسی را برای چندسال دیگر به استان (حوزه سلطنتی) بردند تا مجازات دیگری برای تخلف خود داشته باشد. مهرنرسی احتمالا در زمان سلطنت بهرام پنجم در مذاکرات با رومیان حضور داشته است، این‌مذاکرات منجر به عهدنامه صلح ۴۲۲ م شد و به آزار مسیحیان در شاهنشاهی ساسانی و زرتشتیان در امپراتوری روم پایان داد. در کتاب سقراط اسکولاستیکوس از شخصی به نام «نرسس» یاد شده که بیشتر در امور نظامی فعال بوده. وظیفه مهرنرسی که در این‌جا شرح داده شد، مطابق با تصویر طبری از وظیفه مقام وُزورگ فرمدار در رهبری نیروهای نظامی برای رویارویی با رومیان است. به گفته منابع ساسانی، در زمان یزگرد دوم، مهرنرسی پس از شروع مجدد جنگ، به دلیل امتناع رومیان از پرداخت باج سالانه سهم خود برای محافظت از گردنه دربند، برای مذاکره فرستاده شد.
این‌کتاب با ۲۹۶ صفحه مصور، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۳۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
