خبرگزاری کتاب
چهارشنبه 21 دی 1401
.......................
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، عبدالحسین آذرنگ نویسنده کتاب «نگاهی از چند سو به دانشنامه‌نگاری» پس از اشاره به انواع دانشنامه و منابعی که دانشنامه‌ها از آن استفاده می‌کنند عنوان می‌کند که امروز در سراسر جهان به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته حجم اطلاعات، افزایش بسیار چشم‌گیری داشته است. او به اصطلاحاتی همچون «انفجار اطلاعاتی»، «آتشفشان اطلاعاتی»، «بهمن اطلاعاتی» و «آوار اطلاعاتی» اشاره می‌کند و می‌گوید ساماندهی و مدیریت اطلاعات یکی از خطیرترین وظایف امروز است.
آذرنگ به مباحث مختلفی در حوزه دانشنامه اشاره می‌کند. او پس از پرداختن به نکات بنیادی علم دانشنامه‌نگاری، به تاریخ این رشته نیز اشاره می‌کند. او پس از بحثی تفصیلی درباره دانشنامه ویکی‌پدیا و استفاده و سوء‌استفاده‌هایی که می‌شود، به علت‌های ناکامیابی و نیمه‌کاری و ناتمامی شماری از دانشنامه‌ها می‌پردازد.
آذرنگ در کتاب، موانع پیش راه دانشنامه‌نگاری را نام می‌برد و می‌گوید: «مانع اصلی بر سر این راه نبودن سیاست‌ها و برنامه‌های مطالعه‌شده، آینده‌نگرانه و مدون دانشنامه‌نگاری، حمایت مالی و برخی مشکلات دیگر بر سر راه تدوین و نشر آن‌هاست، چه نشر کاغذی و چه نشر الکترونیکی؛ البته دشواری نشر الکترونیکی به مراتب کمتر است و روند دانشنامه‌نگاری هم، همانطور که اشاره شد اساسا به سمت پرهیز از نشر کاغذی است.»
آذرنگ همچنین به عدم توازن میان نسبت تالیف و ترجمه در مقاله‌های دانشنامه‌ای می‌پردازد. این نویسنده عقیده دارد تالیف، ترجمه یا ترکیب این دو، به حوزه موضوعی دانشنامه وابسته است. او می‌گوید: «نسبت ترجمه در زمینه‌های علمی و فنی بیشتر و گاه به مراتب بیشتر از تالیف، و نسبت تالیف در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی و هنرها بیشتر و گاه به‌مراتب بیشتر از ترجمه است.»
در بخشی از کتاب که به موضوع دانشنامه‌نگاری در ایران پرداخته، اینطور می‌آید: «کتاب‌های مرجع به منزله آثار زیرساختی در عرصه علم و فرهنگ، به سان زیرساخت‌هایی چون راه، سد و نیروگاه در پهنه اقتصاد و صنعت، طرح، برنامه، راهبرد، اجرا، نظارت و مراقبت و نگهداری دقیق می‌خواهد.»
آذرنگ، به تغییر مواجهه جهان با اطلاعات می‌پردازد و به روزگاری اشاره می‌کند که هر اطلاعاتی غنیمت محسوب می‌َشده. این نویسنده باور دارد دوران کنونی با آن دوران تفاوت زیادی دارد. امروزه دیگر هر اطلاعاتی غنیمت قلمداد نمی‌شود و پدیده اضافه‌بار اطلاعاتی در بحث انتقال اطلاعات، جدی‌تر از گذشته مد نظر است. «دانشنامه‌های الکترونیکی، در مقایسه با دانشنامه‌های پیشین، به سمت حداکثر اختصار در انتقال سودمندترین و ضروری‌ترین اطلاعات میل کرده و شیوه‌های کوتاه‌نویسی، اما گویانویسی، همراه با امکان دستیابی همزمان به مطالب مرتبط، در ساختار دانشنامه‌ها تغییر به بار آورده است.»
موضوع مهم دیگری که در کتاب مطرح می‌َشود، ویرایش دانشنامه‌هاست. آذرنگ عقیده دارد باید برداشت رایج کنونی را از ویرایش کنار بگذاریم و ویرایش را در معنای گسترده و بهنجار آن در نظر بگیریم. او ویرایش دانشنامه‌ها را در سه سطح معرفی می‌کند. اول ویرایش به معنای معماری دانشنامه، دوم ویرایش بنیادی در دانشنامه و سوم، ویرایش زبانی و صوری در دانشنامه. «سر ویراستار به معنای معمار دانشنامه، دیرک اصلی خیمه دانشنامه است و تا این دیرک، استوار نباشد، خیمه‌ای را نمی‌توان درست برپا داشت.»
کتاب «نگاهی از چند سو به دانشنامه‌نگاری» نوشته عبدالحسین آذرنگ است که نشر ققنوس آن را در 177 صفحه روانه بازار نشر کرده است.
