..............................
خبرگزاری کتاب
دوشنبه 31 مرداد 1401
..............................
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در میان شاخه‌های گوناگون زیبایی‌شناسی، زیبایی‌شناسی طبیعت از حوزه‌های جذاب و مهمی است که در میان مخاطبان فارسی چندان شناخته شده نیست. «برکرانه زیبایی‌شناسی طبیعت» نوشته رونالد هپبرن با ترجمه و افزوده‌های مسعود علیا عضو هیئت علمی دانشگاه هنر از معدود آثار این حوزه است که توسط نشر ققنوس روانه بازار نشر شده و می‌توان آن را تلاشی مناسب برای معرفی این مبحث به علاقه‌مندان دانست.
این کتاب از سه بخش تشکیل شده است: پیشگفتار، متن و پی‌گفتار. متن اصلی کتاب ترجمه مقاله‌ای کلاسیک و بسیار مهم به نام «زیبایی‌شناسی معاصر و غفلت از زیبایی طبیعی» از رونالد هپبرن فیلسوف بریتنانیایی است که مترجم کتاب در کنار ترجمه آن با قرار دادن پیش گفتار و پس گفتار به شرح و بسط مهفوم زیبایی‌شناسی طبیعت پرداخته است.
به این ترتیب او ابتدا مفهوم زیبایی‌شناسی طبیعت را مورد توجه قرار داده و به چیستی زیبایی‌شناسی طبیعت و مسائل مرتبط با آن از جمله جغرافیا می‌پردازد. اما زیبایی‌شناسی طبیعت چیست؟ در پیشگفتار کتاب تاکید می‌شود که این مفهوم را نباید با نمود یا بازنمود طبیعت و محیط‌زیست در هنر یکسان بدانیم به تعبیر مسعود علیا:«زیبایی‌شناسی طبیعت تحقیق در موضوعات و مسائلی است که در مقام نگریستن به طبیعت از منظر زیبایی‌شناختی، سربرمی‌آوردند. اما این توصیف روشنگر نخواهد بود مگر این که پیشاپیش خود مفهوم طبیعت در این بافتار روشن شده باشد، مفهومی که سهل می‌نماید و در عین حال ممتنع است... به نظر می‌رسد که طبیعت در این بافتار نه به عام‌ترین معنای آن یعنی تمامیت آنچه هست، بلکه عمدتا به معنایی به کار می‌رود که آن را در تقابل با صناعت قرار می‌دهد:آنچه مصنوع انسان نیست. به این اعتبار دامنه طبیعت آن بخشی از جهان را در برمی‌گیرد که آدمی به نحوی از انحا آن را نساخته و مهر و نشان خود را بر آن ننهاده است.»
پس از پرداختن به مفهوم زیبایی‌شناسی طبیعت و روشن کردن آن در ذهن خواننده و تمیز از آن از مفاهیم مشابه و مشترک، اهمیت تاریخی مقاله جریان ساز هپبرن برای مخاطب شرح داده می‌شود. علیا توضیح می‌دهد که انتشار این مقاله در سال 1966 یکی از عوامل اصلی احیای زیبایی‌شناسی طبیعت در چند دهه آخر قرن بیستم بوده و از عوامل موثر در پیدایش فلسه محیط‌زیست و زیبایی‌شناسی محیط‌زیست به شمار می‌رود. چرا که هپبرن در این مقاله زیبایی‌شناسی روزگارش را به بازاندیشی درباره نسبتش با طبیعت فرا می‌خواند.
در قسمت پس گفتار با عنوان «طبیعت در قاب هنر» نیز مترجم به یک مفهوم موثر دیگر در این بحث یعنی ارج‌شناسی زیبایی‌شناختی طبیعت می‌پردازد و آن را مورد کند و کاو قرار می‌دهد و پرسش‌های پیش روی این حوزه را برای مخاطبان مطرح می‌کند و به چالش‌های ورود طبیعت به قاب هنر می‌پردازد. او سرانجام کتاب را با این جملات به پایان می‌برد:«نه رواست در طبیعت به چشم آینه‌دار هنر نظر کنیم و نه در هنر به چشم آینه‌دار طبیعت. چه بسا درست‌تر آن باشد که با اقتباسی آزاد از تعبیری کانتی از نوعی بازی آزاد میان طبیعت و هنر سخن به میان آوریم.»
«برکرانه زیبایی‌شناسی طبیعت» نوشته رونالد هپبرن با ترجمه افزوده مسعود علیا در 95 صفحه، شمارگان 1100 نسخه و قیمت 42 هزار تومان توسط انتشارات ققنوس در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
