مجله 20 ساله‌ها
فروپاشی اردوگاه کمونیسم را اگر بزرگ‌ترین اتفاق قرن بیستم ندانیم، بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین حوادث آن قرن است. کمونیسم گرچه از اوایل قرن بیستم متولد شد، پس از جنگ جهانی دوم گستره‌ای جهانی یافت و البته بلافاصله فجایع فاشیست‌های حاکم بر غرب را چنان باز تولید نمود که آنان آبرو یافتند!
استالین که میراث‌دار لنین بود، نیمة شرقی اروپا را پس از پیروزی بر هیتلر به دست آورد و فرصت طلایی یافت تا آرمان سرخ را در جهان بگستراند.
چنین بود که نیکیتا خروشچف بعدها خطاب به غرب به رهبری آمریکا گفت: «ما شما را دفن خواهیم کرد.»
قرن بیستم را می‌توان قرن وحشت ملت‌ها نامید. در تمام نیمة اول این قرن، مردم جهان در وحشت جنگ‌های جهانی یا در معرض آسیب‌های ناشی از آن بودند (مانند ایران که بی‌طرف بود اما به پایگاه متفقین بدل شد). در 50 سال مابقی این قرن نیز نیمة کرة غربی در وحشت سرخ به سر می‌برد و نیمة کرة شرقی در خیال چکمه‌های سرمایه‌داری؛ دو ابرقدرت متخاصم، که بارها دنیا را تا لبة پرتگاه جنگ اتمی پیش بردند، هیچ‌گاه مستقیم با یکدیگر برخورد نکردند، اما تهدیدهایشان به بهای جان هزاران هزار انسان در اروپا، آمریکای لاتین، آسیای شرقی و آفریقا تمام شد.
جنگ سرد چنان بر زندگی مردم دنیا سایه انداخته بود که تا سال‌ها پس از پایان آن بتوان از آن گفت و نوشت. در واقع پایان جنگ سرد آغاز روایت سالم از تاریخی بود که در شرق سانسور و در غرب کنترل می‌شد تا به دلخواه رهبران جنگ نوشته شود.
«تاریخ بلوک شرق» یکی از همین روایت‌هاست. این کتاب جلد سی و هفتم مجموعة تاریخ جهان است که توسط انتشارات ققنوس منتشر می‌شود. دیوید پیتروزا نویسنده کتاب در نه فصل، روند شکل‌گیری تا سقوط اردوگاه داس و چکش را بررسی کرده است.
نویسنده در فصل اول از برقراری کمونیسم در اروپای شرقی سخن می‌گوید. سپس زندگی روزمره در نظام کمونیستی را مرور کرده است و نخستین نشانه‌های شورش را نشان می‌دهد. در فصل چهارم به جنبش همبستگی و شکست آن در لهستان پرداخته و در فصل بعد روی کارآمدن میخائیل گورباچف را بررسی می‌کند. سه فصل بعدی کتاب به تغییرات سیاسی در لهستان و مجارستان، فروریختن بلوک شرق و بالاخره فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌پردازد.
نویسنده در فصل آخر دولت‌های شرقی، پس از کمونیسم را مورد توجه قرار داده و البته سعی کرده نگاهی بی‌طرفانه به تاریخ ظهور و سقوط بلوک شرق داشته باشد اما واقعیت آن است که وی با نگاهی کاملاً غربی به پدیده کمونیسم نگاه کرده است و به همین دلیل گاه به نظر می‌رسد بیش از آن که منتقد نظام‌های کمونیستی باشد، ستایشگر غرب است.
تاریخ بلوک شرق یک روایت تاریخی مختصر و مفید از یکی از عجیب‌ترین و مهم‌ترین حوادث قرون اخیر است.
توضیحات هر بخش نه مانند متون تاریخی، طولانی و همراه با جزئیات فراوان است و نه از حوادث و حتی جزئیات مهم و مؤثر فروگذار کرده است.
عکس‌ها و توضیحات پاورقی‌گونه به علاوه یادداشت‌ها، واژه‌نامه و معرفی منابع بیش‌تر نیز به خواننده کمک می‌کند با تاریخ معاصر بیش‌تر آشنا شود، البته روانی متن کتاب مدیون ترجمه خوب مهدی حقیقت خواه نیز هست.
