عصر اقتصاد
کشاورزی را می‌توان در کنار شکار و دامپروری از اساسی‌ترین و واجب‌ترین از کهن‌ترین مشاغل انسان برشمرد. مهمترین نیاز بشر ـ تغذیه ـ مستقیم و غیرمستقیم از زمین برآورده می‌شود، از آغاز چنین بوده و تا همیشه نیز چنین خواهد ماند.
این فن، پیشه یا صنعت، امروز در ساده‌ترین شکل خود دست کم نسبت به گذشته، انجام می‌شود و مطمئناً شرایط آسانتری را هم در آینده پیش رو خواهد داشت اما همیشه کار به این سادگی نبوده است...
کشاورزی سنتی که هنوز هم در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران انجام می‌شود، به معنای واقعی کلمه کاری است شاق و طاقت‌فرسا کشاورزان سال‌های سال ـ شاید درازای یک تاریخ ـ با دشواری‌های آن دست به گریبان بوده‌اند. شرایطی که در تمام دنیا، از اروپا و آمریکا تا آسیا و آفریقا چندان متفاوت نبوده و سالها نیز با همان روش تداوم داشته است: «در آستانه انقلاب کشاورزی در سده هفدهم، اروپاییان همان گونه کشت می‌کردند که طی صدها سال پیش از آن کشت کرده بودند. الگوهای کهنه مالکیت زمین و روش‌های سنتی کشاورزی، که اکثراً از قرون وسطی بر جا مانده بود، سالیان سال میزان ثابتی مواد غذایی تولید می‌کرد. هنگامی که وضعیت آب و هوایی یا جنگ به محصولات خسارت وارد می‌ساخت، یا جمعیت رشد می‌کرد، کمبود و خطر قحطی پدید می‌آمد».
«انقلاب کشاورزی» نوشته «کاترین ج. لانگ»، از مجموعه تاریخ جهان، به تشریح سیر تحولات کشاورزی به ویژه در اروپا و آمریکا، که از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار بوده، می‌پردازد و در پنج بخش، یک پیشگفتار و یک پی گفتار، عوامل مؤثر بر آن را در طول تاریخ و بررسی می‌کند. در بخش اول این کتاب که تحت عنوان «کشاورزی سنتی در اروپا» نوشته شده، جزئیات کاملی از روش زندگی و کشت و کار کشاورزان، قوانین اجاره زمین، قوانین ارث، ابزارهای ساده مورد استفاده آن‌ها، محصولات تولیدی، انواع کارهای مزرعه از کشت تا درو، توزیع محصولات تولیدی و روش فروش آن‌ها آمده که تصویر بسیار واضحی از شیوه زندگی کشاورزان آن دوره (تا پایان قرن هفدهم) به دست می‌دهد. «تا سده هفدهم بسیاری از املاک بزرگ، که به ملک اربابی معروف بودند، در دست مالکان ثروتمندی باقی مانده بود که غالباً نوادگان لردها و شوالیه‌های فئودال بودند... کشاورزان بر اساس یک رشته قراردادها یا اجاره‌داری‌های متنوع روی زمین‌های آن‌ها کار می‌کردند... این مردم تحت نظارت کامل اربابانشان به کار مشغول بودند و اجازه نداشتند زمین اربابی را ترک گویند. ارباب حق داشت که مادام‌العمر از آن‌ها کار بکشد... فهرست مالیات‌ها، حق مالکیت و اجاره‌بها از جایی به جایی تغییر می‌کرد، اما در مجموع باید چهار نوع مالیات به دولت و مالیاتی به نام عشریه به کلیسا پرداخت می‌شد... حتی اگر کشاورز مالک زمین خود بود، باز هم می‌بایست بابت عبور از ملک ارباب به او مالیات بپردازد...» استفاده از جاده‌ها، آسیاب، دستگاه انگور فشاری و نانوایی که متعلق به ارباب بود هم، مالیات جداگانه داشت...
پس از پایان قرن هفدهم تحولاتی در روش کاشت و برداشت، و تنوعی در محصولات تولیدی کشاورزی به وجود آمد که منشاء بخشی از آن در آمریکا و محصولات جدید کشاورزی این قاره بود. کاشت چند مرحله‌ای در یک زمین و همچنین تغذیه حیوانات اهلی کشاورز از زمین که به رشد دامپروری نیز کمک می‌کرد، از عمده تحولات این زمان بود.
پیشرفت فناوری آهنگ تحول در این عرصه را شتاب بخشید. استفاده از خیش اسبی، ماشین بذرکاری، خیش چدنی و سایر ابزارهای جدید به کشاورزان امکان داد که با کارگران کم‌تر، موادغذایی بیشتری تولید کنند. ماشین خرمنکوب و در اواخر سده نوزدهم، ماشین بخار که در تأمین نیروی «کمباین» به کار می‌رفت و ماشین پنبه‌پاک کنی از مهمترین اختراعات این دوره بود:
«کشت پنبه به خاطر یک اختراع مهم در سال 1793 ـ ماشین پنبه پاک کنی الی ویتنی ـ در حال شکوفایی بود. این ماشین دانه‌ها را از الیاف کوتاه و محکم پنبه جدا می‌کرد ـ کاری که برای کارگران آن قدر وقت‌گیر بود که پیش از اختراع ماشین پنبه پاک کنی، کشت پنبه چندان به زحمتش نمی‌ارزید...»
«انقلاب کشاورزی» تغییر شکل زمینداری و بازاریابی را نیز بررسی می‌کند. حصارکشی در اطراف زمین‌ها و حضور واسطه‌ها و شیوه‌های جدید بازاریابی و فروش محصولات از تحولات، بعدی در عرصه کشاورزی است که به طور کلی با تحولات قبلی و بعدی، «انقلاب کشاورزی» را در عرصه زراعت شکل می‌دهد...
این کتاب همچنین به بررسی تغییراتی که این انقلاب در زندگی مردم و به ویژه خود کشاورزان ایجاد می‌کند، می‌پردازد؛ اعتراضات صنفی، قوانین حمایتی، مشاغل جانبی، گرایش به کار در کارخانه، ایجاد و سپس حذف برده‌داری و... از جمله تأثیراتی است که انقلاب کشاورزی در عرصه اجتماع اروپا و آمریکا باقی می‌گذارد.
در این کتاب تصاویر مناسبی هم از دوره‌های مختلف ارائه شده که به تصویرسازی ذهنی خواننده کمک شایان توجهی می‌کند. ترجمه زیبا و بی‌نقص «مهدی حقیقت خواه» نیز در خواندنی‌ترکردن کتاب نقش مؤثری به جای گذاشته است.
«انقلاب کشاورزی» را انتشارات ققنوس با قیمت 2200 تومان به بازار نشر عرضه کرده است.
